హైబ్రీడ్ మోడ్లో ఫిషరీస్ మరియు అక్వాకల్చర్ ఇన్సూరెన్స్ అంశంపై న్యూఢిల్లీలోని పీయూఎస్ఏ(పుసా)లో ఈరోజు  కేంద్ర మత్స్య,  పశుసంవర్ధక & పాడిపరిశ్రమ శాఖ మంత్రి శ్రీ పర్షోత్తమ్ రూపాల అధ్యక్షతన జాతీయ సదస్సు జరిగింది. గుర్తింపు పొందిన లబ్ధిదారులకు ఒక్కొక్కరికి రూ.5 లక్షల చొప్పున గ్రూప్ యాక్సిడెంట్ ఇన్సూరెన్స్ స్కీమ్ (జీఏఐఎస్) చెక్కులను కేంద్ర మంత్రి పంపిణీ చేశారు. ఫిషరీస్ విభాగం కార్యదర్శి అభిలాక్ష్ లిఖి, సంయుక్త కార్యదర్శి సాగర్ మెహ్రా, నీతు కుమారి ప్రసాద్ ఈ కార్యక్రమంలో పాల్గొన్నారు.


ఈ సందర్భంగా  కేంద్ర మత్స్య,  పశుసంవర్ధక & పాడిపరిశ్రమ శాఖ మంత్రి శ్రీ పర్షోత్తమ్ రూపాల మాట్లాడుతూ.. నౌకా బీమా పథకాల కోసం మార్గదర్శకాలను సిద్ధం చేయడంపై తమ సూచనలు మరియు ఇన్‌పుట్‌లతో ముందుకు రావాలని వాటాదారులందరికీ పిలుపునిచ్చారు. గ్రూప్‌ యాక్సిడెంట్‌ ఇన్సూరెన్స్‌ స్కీమ్‌ (జీఏఐఎస్) చాలా విజయవంతమైందని, మత్స్యకారుల సమాజంలో పంటల బీమా, నౌకల బీమా విషయంలో కూడా ఇదే విజయం సాధించాలని ఆయన అన్నారు. కొత్త పథకాలను రూపొందించేటప్పుడు వాతావరణ మార్పుల వల్ల తలెత్తే సమస్యలను కూడా పరిగణనలోకి తీసుకోవాలని మంత్రి అన్నారు. భాగస్వామ్య దారులందరినీ చైతన్యవంతం చేయడంలో ఎంతో దోహదపడేలా సదస్సును నిర్వహించడంపై మంత్రి పర్షోత్తమ్ రూపాల సంబంధిత శాఖను అభినందించారు.

తెలంగాణలోని వివిధ జిల్లాలకు చెందిన  గ్రూప్‌ యాక్సిడెంట్‌ ఇన్సూరెన్స్‌ స్కీమ్‌ (జీఏఐఎస్)లబ్ధిదారులు  జి సుజాత,  శ్రీమతి జి. పార్వతి, జి. శ్రీకాంత్, శ్రీ ఎం. ప్రశాంత్, శ్రీమతి జి. నాగమణి మరియు శ్రీమతి లబ్దిదారులకు ఒక్కొక్కరికి రూ. 5 లక్షల  గ్రూప్‌ యాక్సిడెంట్‌ ఇన్సూరెన్స్‌ స్కీమ్‌ (జీఏఐఎస్) చెక్కులను కేంద్ర మంత్రి పంపిణీ చేశారు. ఈ సందర్భంగా పలువురు లబ్ధిదారులతో మంత్రి సంభాషించారు.

 జమ్మూ కశ్మీర్ నుండి శ్రీమతి బిమ్లా దేవి, అస్సాం నుండి శ్రీమతి గీత,  అండమాన్ మరియు నికోబార్ నుండి ఊర్వశి  తదితర లబ్ధిదారులతో మంత్రి సంభాషించి వారి అభిప్రాయాలను కూడా తెలుసుకున్నారు. లబ్ధిదారులు బీమాను పొందే ప్రక్రియను సజావుగా మరియు అవాంతరాలు లేని విధంగా ఉండడాన్ని మంత్రి ప్రశంసించారు. సంభాషణలో భాగంగా విల్లాపురం జిల్లాలో రొయ్యల పెంపకాన్ని చేపడుతున్న భరణి, ప్రసన్నలు వ్యవసాయ పంటల బీమా పథకం రొయ్యల పెంపకంలో వచ్చే నష్టాలను తగ్గించడంలో కీలక పాత్ర పోషించిందని పేర్కొన్నారు. అంతేకాకుండా సదస్సు సందర్భంగా వివిధ రాష్ట్రాలకు చెందిన మత్స్యకారులు, చేపల పెంపకందారులైన పలువురు రైతుల సందేహాలను కూడా సదస్సు సందర్భంగా కేంద్ర మంత్రి ప్రస్తావించారు.

ఫిషరీస్ విభాగం కార్యదర్శి డాక్టర్ అభిలాక్ష్ లిఖి మాట్లాడుతూ..  జపాన్ మరియు ఫిలిప్పీన్స్ వంటి ఇతర దేశాలలో మత్స్యకారుల విజయవంతమైన బీమా నమూనాలను డిపార్ట్‌మెంట్ అధ్యయనం చేస్తుందని మరియు వారి అనుభవాలను స్థానిక పరిస్థితులకు అనుగుణంగా మార్చుకుంటామని  తెలిపారు.  కంపెనీల నుండి నౌకా బీమా పథకాలను ప్రభుత్వం ప్రోత్సహిస్తోందని మరియు అటువంటి పథకాలకు సాధారణ పారామితులపై పని చేయడానికి ఒక కమిటీని ఏర్పాటు చేసినట్లు కూడా లిఖి నొక్కిచెప్పారు. మత్స్యకార కమ్యూనిటీకి నమ్మకం లోటును తొలగించేందుకు పంటల బీమా కింద పథకాలను సమీక్షిస్తున్నట్లు చెప్పారు. గ్రూప్ యాక్సిడెంట్ ఇన్సూరెన్స్ స్కీమ్ (జీఏఐఎస్) అనేది 'ప్రధాన్ మంత్రి మత్స్య సంపద యోజన' (పీఎంఎంఎస్వై) కింద అత్యంత పురాతనమైన మరియు అత్యంత విజయవంతమైన పథకం అని కార్యదర్శి అభిలాక్స్ లిఖి పేర్కొన్నారు.

మత్స్యశాఖ(జలవనరుల) సంయుక్త కార్యదర్శి  సాగర్ మెహ్రా మాట్లాడుతూ... మత్స్యరంగం యొక్క స్థిరత్వం, మత్స్యకారుల జీవనోపాధిని ప్రోత్సహించడానికి చేపడుతున్న  బీమా మరియు రిస్క్ మేనేజ్‌మెంట్ కోసం డిపార్ట్‌మెంట్ఆధ్వర్యంలో అమలవుతున్న పథకాలు మరియు కార్యక్రమాలను స్పృశించారు.  మత్స్య రంగంలోని సవాళ్లు మరియు అవకాశాలను కూడా సాగర్ మెహ్రా హైలైట్ చేశారు.  మత్స్యకారులు మరియు చేపల పెంపకందారులలో బీమా ప్రయోజనాల గురించి అవగాహనను వ్యాప్తి చేయాల్సిన అవసరాన్ని నొక్కి చెప్పారు. బీమా కవరేజీ యొక్క ప్రాముఖ్యతపై వారి అవగాహనను పెంపొందించడానికి సామర్థ్యాన్ని పెంపొందించే కార్యక్రమాలు, ఆర్థిక అక్షరాస్యత వంటి కార్యక్రమాలను అమలు చేయడం గురించి ప్రస్తావించారు.

పరిశ్రమ నిపుణులు  శ్రీమతి. సుచిత్ర ఉపరే,  సైంటిస్ట్ షినోజ్ పరప్పురతు  ఫిషరీ కోఆర్డినేటర్ సీఏఎఫ్ఐఎస్ఎస్ఎప్ నెట్‌వర్క్, ఫుడ్ అండ్ అగ్రికల్చర్ ఆర్గనైజేషన్, న్యూయార్క్, యూఎప్ఏ,  రిసోర్స్ అసెస్‌మెంట్, ఎకనామిక్స్ & ఎక్స్‌టెన్షన్ డివిజన్ (ఎఫ్ఆర్ఏఈఈడీ) & నోడల్ ఆఫీసర్, సీనియర్ మరియు డాక్టర్ టి రవిశంకర్, ప్రిన్సిపల్ సైంటిస్ట్ & ఎస్ఐసీ, ఎస్ఎస్డీ, ఐసీఏఆర్ -సెంట్రల్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ బ్రాకిష్ వాటర్ ఆక్వాకల్చర్, చెన్నై, తమిళనాడుకు సంబంధించిన ముఖ్యమైన అంశాలను పంచుకున్నారు. బీమా మరియు ఫిషరీస్/ఆక్వాకల్చర్‌లో గ్లోబల్ అనుభవాలు మరియు ఉత్తమ పద్ధతులు, భారతదేశంలో మెరైన్ ఫిషరీస్ ఇన్సూరెన్స్ మరియు రొయ్యల బీమా అవకాశాలు, వివిధ పంటల బీమా అవకాశాలు మొదలైన కీలక అంశాలను స్పృశించారు.

ఈ సందర్భంగా ఐసిఐసిఐ లాంబార్డ్ జనరల్ ఇన్సూరెన్స్ కో లిమిటెడ్ మరియు ఓరియంటల్ ఇన్సూరెన్స్ కంపెనీ లిమిటెడ్‌తో సహా ప్రైవేట్ బీమా సంస్థల ప్రమేయం కనిపించింది. ఐసీఐసీఐ లాంబార్డ్ జనరల్ ఇన్సూరెన్స్ కో లిమిటెడ్‌లో సీనియర్ మేనేజర్ శుభం పాటియాల్, బీమా పరిగణనలకు అవసరమైన కీలకమైన పారామితులను వివరిస్తూ.. పారామెట్రిక్ బీమా పలు కీలక విషయాలను వివరించారు. ఓరియంటల్ ఇన్సూరెన్స్ కంపెనీ లిమిటెడ్ జనరల్ మేనేజర్   శ్రీమతి. మీరా పార్థసారథి, ఫిషరీస్‌లో బీమా ద్వారా రిస్క్ మిటిగేషన్ మేనేజ్‌మెంట్ అనే అంశాన్ని పరిశీలించారు. మత్స్య రంగానికి అనుగుణంగా బీమా ఉత్పత్తులను అభివృద్ధి చేయడంలో సీఐబీఏతో కలిసి చేస్తున్న కృషిని ఆమె నొక్కి చెప్పారు.

ఆక్వాకల్చర్ & వెస్సెల్స్ ఇన్సూరెన్స్ కాన్ఫరెన్స్ బీమాతో పాటు మత్స్య రంగంలోని విభిన్న వాటాదారులను ఈ సదస్సు నిమగ్నం చేసింది. ఈ ఈవెంట్ అన్ని మత్స్య పరిశ్రమల బీమా సంబంధిత వాటాదారుల మధ్య భాగస్వామ్యాన్ని పెంపొందించడం, సహకార కార్యక్రమాలు, ఉత్తమ అభ్యాసాలు మరియు ఆవిష్కరణలను ప్రోత్సహించడం, పరిశోధన మరియు అభివృద్ధిలో లక్ష్యాలను నిర్దేశించడం, ప్రభావవంతమైన అనుభవాలు మరియు విజయ కథల ద్వారా బీమా కవరేజీని స్వీకరించడానికి రైతులు మరియు మత్స్యకారులను ప్రోత్సహించడం మరియు మత్స్యకారుల స్వీకరణ రేట్లను పెంచడం, అవగాహనను పెంపొందించడం ద్వారా మత్స్యకారుల సంఘంలో బీమా సంస్కృతి విస్తరించడానికి ఈ సదస్సు సాక్ష్యంగా నిలిచింది.

మత్స్యకారులు, మత్స్యకారుల ప్రయోజనాలను పరిరక్షించడంపై అవగాహన కల్పించడంతోపాటు మత్స్య రంగంలోని వివిధ వాటాదారులు, బీమా కంపెనీలు, బీమా మధ్యవర్తులు, ఆర్థిక సంస్థలతో ఉత్పాదక చర్చలు జరపాల్సిన అవసరాన్ని గుర్తించి మత్స్యశాఖ ఈ జాతీయ సదస్సును నిర్వహించింది. ఈ ఈవెంట్‌లోని చర్చలు..  మత్స్యకారులు మరియు ఆక్వాకల్చర్ రైతులకు బీమా ప్యాకేజీలను మరింత సరసమైనదిగా మరియు ఆకర్షణీయంగా చేసే విస్తృత అమలు ఫ్రేమ్‌వర్క్, సహకార కృషి మరియు వినూత్న పరిష్కారాలను (ప్రోత్సాహకాలు, ఉత్పత్తి ఆవిష్కరణ మొదలైనవి) అభివృద్ధి చేయడంలో సహాయపడుతుంది.

ఎఫ్ఏఓ అధికారులు, సీఎంఎఫ్ఆర్ఐ మరియు సీఐబీఏ నుండి శాస్త్రవేత్తలు, ఐసీఐసీఐ లాంబార్డ్, ఓరియంటల్ ఇన్సూరెన్స్ కంపెనీ లిమిటెడ్, మత్స్యఫెడ్, కేరళ మరియు ది న్యూ ఇండియా అస్యూరెన్స్ కో.లిమిటెడ్ నుండి ప్రతినిధితో సహా పరిశ్రమ నిపుణులు మరియు పరిశోధకులతో కూడా చర్చలు జరిగాయి. మత్స్య బీమా పొందడంలో ఎదురవుతున్న సవాళ్లకు సంబంధించి రైతులు మరియు మత్స్యకార సంఘాలు తమ అనుభవాన్ని పంచుకున్నారు.

సమావేశంలో కింది కీలక అంశాలపై చర్చలు జరిగాయి:

ఫిషరీస్‌లో బీమా ద్వారా నష్ట నివారణ
భారతదేశంలో ఆక్వాకల్చర్ & నౌకల బీమా యొక్క జాప్యాలు/సవాళ్లు మరియు అవకాశాలు
మత్స్య రంగంలో అమలు చేయగల వివిధ బీమా ఉత్పత్తులు మరియు వాటి లక్షణాలు.
ఫిషరీస్ కోసం పంట బీమాలో నష్టపరిహారం ఆధారిత మరియు ఇండెక్స్ ఆధారిత బీమా అవకాశాలు
ఫిషరీస్‌లో రీఇన్స్యూరెన్స్ పాత్ర
మత్స్య రంగంలో సూక్ష్మ బీమా పాత్ర
కనిష్ట అవాంతరాలలో ప్రాంప్ట్ క్లెయిమ్ సెటిల్మెంట్ ప్రాసెస్ కోసం ఉత్తమ పద్ధతులు

కాన్ఫరెన్స్‌లో పాల్గొన్నవారిలో చేపల రైతులు మరియు మత్స్యకారులు, మత్స్య సహకార సంఘాలు మరియు ఉత్పత్తి సంస్థలు, మత్స్య నిర్వహణలో పాలుపంచుకున్న రాష్ట్రాలు/కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాల ప్రభుత్వ అధికారులు, పరిశోధకులు & విద్యావేత్తలు, కృషి వికాస కేంద్రాలు, బీమా కంపెనీలు మరియు ఆర్థిక సంస్థ, ట్రేస్‌బిలిటీ & సర్టిఫికేషన్ సర్వీస్ ప్రొవైడర్లు మొదలైనవారు ఉన్నారు. సంబంధిత గ్రామ పంచాయతీలు, కృషి విజ్ఞాన కేంద్రం (కెవికెలు), మత్స్య విశ్వవిద్యాలయాలు మరియు కళాశాలలు, రాష్ట్రాలు/కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాల డిఓఎఫ్ అధికారులు మొదలైన వాటి నుండి విస్తృతమైన ప్రజల భాగస్వామ్యం ఈ సదస్సులో కనిపించింది. వీసీ (వీడియో కాన్ఫరెన్సింగ్) ద్వారాఈ సదస్సు నిర్వహించబడింది. కాన్ఫరెన్స్‌లో మొత్తం 6850 (వ్యక్తిగతం 350,  మరియు వర్చువల్-6500) పాల్గొన్నారు. మొత్తం కమ్యూనిటీ ప్రయోజనం కోసం మత్స్య రంగంలో బీమా పరిధిని పటిష్టం చేయడానికి మరియు విస్తరించడానికి ఒక సమగ్ర విధానాన్ని కాన్ఫరెన్స్ వివరించింది.

నేపథ్యం:-
చేపల పెంపకం మరియు ఆక్వాకల్చర్ ఆహారం, పోషణ, ఉపాధి, ఆదాయం మరియు విదేశీ మారకద్రవ్యానికి ముఖ్యమైన వనరులు. ఈ రంగం ప్రాథమిక స్థాయిలో 3 కోట్ల కంటే ఎక్కువ మంది మత్స్యకారులు మరియు మత్స్యకారులకు జీవనోపాధి, ఉపాధి మరియు వ్యవస్థాపకతను అందిస్తుంది మరియు విలువ గొలుసుతో పాటు అనేక లక్షల మంది. ప్రపంచ చేపల ఉత్పత్తిలో 8% వాటాతో భారతదేశం 3వ అతిపెద్ద చేపలను ఉత్పత్తి చేసే దేశం. గత తొమ్మిదేళ్లలో, భారత ప్రభుత్వం దేశంలో మత్స్య మరియు ఆక్వాకల్చర్ రంగం యొక్క సమగ్ర అభివృద్ధికి పరివర్తన కార్యక్రమాలు చేపట్టింది.

మత్స్య రంగం భారతదేశ ఆర్థిక వ్యవస్థకు కీలకమైన సహకారాన్ని అందిస్తుంది, లక్షలాది మందికి జీవనోపాధిని అందిస్తుంది. ఈ రంగంలో సుస్థిరమైన మరియు బాధ్యతాయుతమైన అభివృద్ధిని పెంపొందించడానికి, భారత ప్రభుత్వం మే 2020లో 'ప్రధాన్ మంత్రి మత్స్య సంపద యోజన' (పీఎంఎంఎస్వై)ని ప్రవేశపెట్టింది. చేపల ఉత్పత్తి, పంటకోత అనంతర మౌలిక సదుపాయాలు, ట్రేస్‌బిలిటీలో ఉన్న క్లిష్టమైన అంతరాలను పరిష్కరించడం ద్వారా నీలి విప్లవాన్ని ఉత్ప్రేరకపరచడం ఈ చొరవ లక్ష్యం. ., మరియు మత్స్యకారుల సంక్షేమం. నేషనల్ ఫిషరీస్ డెవలప్‌మెంట్ బోర్డ్ (ఎన్ఎఫ్డీబీ) భీమా పథకాలతో సహా పీఎంఎంఎస్వై అమలు కోసం నోడల్ ఏజెన్సీగా నియమించబడింది. దాని ప్రాముఖ్యత ఉన్నప్పటికీ, మత్స్య రంగం ప్రకృతి వైపరీత్యాలు మరియు మార్కెట్ హెచ్చుతగ్గులు వంటి దుర్బలత్వాలను ఎదుర్కొంటుంది, ఇవి పాల్గొన్న వారి శ్రేయస్సును ప్రతికూలంగా ప్రభావితం చేస్తాయి.

సాంప్రదాయిక మత్స్యకారులను ప్రకృతి వైపరీత్యాల సమయంలో చేపల పెంపకానికి సంబంధించిన ప్రమాదాల నుండి రక్షించాల్సిన అవసరం ఉంది. ఈ దిశగా, సముద్ర మత్స్యకారుల మత్స్యకారులకు మరియు మత్స్యకారులకు బీమా రక్షణ కోసం సహాయం పీ ఎంఎంఎస్వై కింద అందించబడింది. అయినప్పటికీ, ట్రెండింగ్ సవాళ్లు- నావిగేషనల్ ప్రమాదాలు, వృద్ధాప్య విమానాలు మరియు నిర్వహణ సమస్యలు, విపత్తు సంఘటనలు మొదలైనవి.

భారతదేశంలో ఆక్వాకల్చర్ వ్యాధులు, విపరీతమైన వాతావరణ సంఘటనలు మరియు మార్కెట్ హెచ్చుతగ్గుల వంటి వివిధ ప్రమాదాలకు గురవుతుంది. ఆక్వాకల్చర్ పరిశ్రమ యొక్క డైనమిక్ స్వభావం కారణంగా ఈ నష్టాలను అంచనా వేయడం మరియు నిర్వహించడం సవాలుగా ఉంటుంది. పైలట్ ఆక్వా కల్చర్ పంటల బీమా పథకంలో కేవలం ప్రాథమిక బీమా కల్పించడంతోపాటు వ్యాధులతో సహా సమగ్రంగా అందించకపోవడంతో రైతులు పెద్దగా ఆసక్తి చూపలేదు. ఆక్వాకల్చర్ పంట నష్టంపై బీమా కంపెనీల వద్ద లెగసీ డేటా లేదు. బీమా కంపెనీలు ఆక్వా పంటల విస్తృత కవరేజీని బీమా చేయాలని ఆశించినప్పటికీ, ఉత్పత్తి ఖరీదైనది అయినందున ప్రస్తుతం దాని ఆమోదయోగ్యం తక్కువగా ఉంది. చాలా మంది ఆక్వాకల్చర్ ఆపరేటర్లకు బీమా ప్రయోజనాల గురించి తెలియకపోవచ్చు లేదా అందుబాటులో ఉన్న ఉత్పత్తుల గురించి అవగాహన లేకపోవచ్చు. బీమా కంపెనీలకు రీఇన్స్యూరెన్స్ సపోర్ట్ చాలా అవసరం.

***