માનનીય પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળને મોરેશિયસ પ્રજાસત્તાકના ઇન્ફોર્મેશન ટેકનોલોજી, સંચાર અને નવીનીકરણ મંત્રાલયના નેજા હેઠળ ઇન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઇઝેશન (ઇસરો) અને મોરેશિયસ રિસર્ચ એન્ડ ઇનોવેશન કાઉન્સિલ (એમઆરઆઇસી) વચ્ચે 01 નવેમ્બર, 2023ના રોજ સંયુક્ત નાના ઉપગ્રહના વિકાસ પર સહકાર સાથે સંબંધિત મોરેશિયસના પોર્ટ લૂઇસ ખાતે થયેલા સમજૂતીકરાર (એમઓયુ)ની જાણકારી આપવામાં આવી હતી.

અસર:

એમઓયુ સંયુક્ત ઉપગ્રહના વિકાસ પર ઇસરો અને એમઆરઆઈસી વચ્ચે સહકાર માટે માળખું સ્થાપિત કરવામાં મદદ કરશે તેમજ એમઆરઆઈસીના ગ્રાઉન્ડ સ્ટેશનના ઉપયોગ પર સહકાર માટે મદદ કરશે. સંયુક્ત ઉપગ્રહ માટેની કેટલીક સબ-સિસ્ટમો ભારતીય ઉદ્યોગોની ભાગીદારી દ્વારા હાથ ધરવામાં આવશે અને તેનાથી ઉદ્યોગને ફાયદો થશે.

ઉપગ્રહના આ સંયુક્ત વિકાસ દ્વારા સહયોગથી મોરેશિયસમાં ભારતીય ગ્રાઉન્ડ સ્ટેશન માટે મોરેશિયસ સરકાર તરફથી સતત સહયોગ સુનિશ્ચિત કરવામાં મદદ મળશે, જે ઈસરો/ભારતના પ્રક્ષેપણ યાન અને સેટેલાઈટ મિશન માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ ઉપરાંત, આ સંયુક્ત ઉપગ્રહનું નિર્માણ ભવિષ્યમાં ઇસરોના નાના ઉપગ્રહ અભિયાન માટે તેમના ગ્રાઉન્ડ સ્ટેશન પાસેથી એમઆરઆઇસી (MRIC) સહાય સુનિશ્ચિત કરવામાં પણ મદદરૂપ થશે. સંયુક્ત ઉપગ્રહ માટેની કેટલીક સબ-સિસ્ટમો ભારતીય ઉદ્યોગોની ભાગીદારી દ્વારા હાથ ધરવામાં આવશે અને આ રીતે રોજગાર સર્જનમાં પરિણમી શકે છે.

અમલીકરણ સમયપત્રક:

આ એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર થવાથી ઇસરો અને એમઆરઆઇસી વચ્ચે નાના ઉપગ્રહને સંયુક્તપણે સાકાર કરવામાં મદદ મળશે. ઉપગ્રહની અનુભૂતિ 15 મહિનાની સમયમર્યાદામાં પૂર્ણ કરવાની દરખાસ્ત છે.

તેમાં સામેલ ખર્ચઃ

આ સંયુક્ત ઉપગ્રહને સાકાર કરવા માટે અંદાજે રૂ.20 કરોડનો ખર્ચ થશે, જે ભારત સરકાર ભોગવશે. આ એમઓયુમાં બંને પક્ષો વચ્ચે ભંડોળના અન્ય કોઈ આદાનપ્રદાનનો સમાવેશ થતો નથી.

પાશ્વભાગ:

ભારત અને મોરેશિયસ વચ્ચે અવકાશ ક્ષેત્રે સહયોગ 1980ના દાયકાના અંત ભાગમાં થયો હતો, જ્યારે ઇસરોએ આ હેતુ માટે 1986માં થયેલી દેશ-સ્તરની સમજૂતી હેઠળ ઇસરોના પ્રક્ષેપણ યાન અને ઉપગ્રહ મિશનો માટે ટ્રેકિંગ અને ટેલિમેટ્રી સપોર્ટ માટે મોરેશિયસમાં એક ગ્રાઉન્ડ સ્ટેશનની સ્થાપના કરી હતી. વર્તમાન અવકાશ સહકારનું સંચાલન 29.7.2009ના રોજ થયેલા દેશ-સ્તરના કરાર દ્વારા કરવામાં આવે છે, જેણે ઉપર જણાવેલ 1986ના કરારને રદ કર્યો હતો.

મોરેશિયસ માટે એક નાનો ઉપગ્રહ સંયુક્તપણે તૈયાર કરવામાં એમઆરઆઈસી દ્વારા વ્યક્ત કરવામાં આવેલા રસના આધારે વિદેશ મંત્રાલયે ઈસરોને ભારત-મોરેશિયસ સંયુક્ત ઉપગ્રહને સાકાર કરવા માટે એમઆરઆઈસી સાથે ચર્ચા શરૂ કરવા વિનંતી કરી હતી, જેમાં સંયુક્ત ઉપગ્રહના સાક્ષાત્કાર, પ્રક્ષેપણ અને સંચાલન માટે વિદેશ મંત્રાલયને ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવશે. આ એમઓયુ પર 1 નવેમ્બર, 2023ના રોજ મોરેશિયસના પોર્ટ લૂઇસમાં 'આપરાવસી દિવસ' કાર્યક્રમ માટે રાજ્ય મંત્રી (વિદેશ મંત્રાલય)ની મોરેશિયસની મુલાકાત દરમિયાન હસ્તાક્ષર થયા હતા.

YP/GP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com