प्रधानमन्त्री श्री नरेन्द्र मोदीको अध्यक्षतामा भएको केन्द्रीय मन्त्रीपरिषद्ले युवा विकास तथा युवा नेतृत्व भएको विकासका लागि हरूले विकासको नेतृत्व गर्छन् र युवाहरूलाई उनीहरूको आकांक्षाहरू साकार पार्न र भारत सरकारको सम्पूर्ण स्पेक्ट्रममा विकसित भारत निर्माण गर्नको लागि समान पहुँच प्रदान गर्नका लागि प्रविधिद्वारा सञ्चालित व्यापक सक्षम संयन्त्रको रूपमा सेवा गर्न एक स्वायत्त निकाय मेरा युवा भारत (मेरो भारत) को स्थापनालाई अनुमोदन गरेको छ।

मेरा युवा भारत (मेरो भारत), एक स्वायत्त संस्थाले राष्ट्रिय युवा नीतिमा ’युवा’ को परिभाषा अनुसार 15-29 वर्ष उमेर समूहका युवाहरूलाई लाभान्वित गर्नेछ। विशेष गरी किशोर - किशोरीहरूका लागि बनाइएको कार्यक्रम घटकहरूको मामिलामा लाभार्थीहरू 10-19 वर्षको उमेर समूहका हुनेछन्। मेरा युवा भारत (मेरो भारत) ले युवा नेतृत्व विकासमा सरकारको ध्यान केन्द्रित गर्न र युवाहरूलाई निष्क्रिय प्राप्तकर्ता मात्र नभएर विकासको सक्रिय चालक बनाउन मद्दत गर्नेछ। मेरा युवा भारत (मेरो भारत) 31 अक्टोबर, 2023 मा राष्ट्रिय एकता दिवसको अवसरमा शुरु हुनेछ।

प्रभाव:

मेरा युवा भारत (मेरो भारत) को प्राथमिक उद्देश्य युवा विकासको लागि सम्पूर्ण सरकारी मञ्च बनाउनु हो। नयाँ व्यवस्था अन्तर्गत, स्रोतसम्म पहुँच र अवसरहरूसित जुड़ावको साथ, युवाहरू समुदाय परिवर्तन एजेन्ट र राष्ट्र निर्माणकर्ता बन्नेछन् र उनीहरूलाई सरकार र नागरिकहरूबीच युवा सेतुको रूपमा काम गर्न अनुमति दिनेछ। यसले राष्ट्र निर्माणको लागि अपार युवा शक्तिको उपयोग गर्न चाहन्छ।

मेरा युवा भारत (मेरो भारत) को स्थापनाबाट निम्नलिखितलाई बढ़ावा मिल्नेछ:

• युवाहरूमा नेतृत्व विकास:
  • अलग-अलग शारीरिक सम्पर्कबाट प्रोग्रामेटिक कौशलहरूमा परिवर्तन गरेर अनुभवात्मक शिक्षाको माध्यमबाट नेतृत्व कौशल सुधार गर्ने।
  • युवाहरूलाई सामाजिक आविष्कारक, समुदायहरूमा नेता बनाउनका लागि उनीहरूमा थप लगानी गर्नु।
  • सरकारको ध्यान युवा नेतृत्वको विकासमा केन्द्रित गर्दै युवाहरूलाई विकासको सक्रिय चालक बनाउनु नभई निष्क्रिय प्राप्तकर्ता बनाउनु।
• युवा आकांक्षा र सामुदायिक आवश्यकताहरूबीच राम्रो तालमेल बनाउनु।
• विद्यमान कार्यक्रमहरूको अभिसरणको माध्यमद्वारा दक्षता अभिवृद्धि गर्नु।
• युवा मानिस र मन्त्रालयहरूको लागि एक स्टप पसलको रूपमा कार्य गर्नु।
• एक केन्द्रीकृत युवा डाटा आधार सिर्जना गर्नु।

• युवा सरकारका पहल र युवाहरूसँग संलग्न हुने अन्य हितधारकहरूको गतिविधिलाई जोड्नका लागि दुईतर्फी सञ्चारमा सुधार।

• एक भौतिक पारिस्थितिकी तन्त्रको निर्माण गर्दै पहुँच सुनिश्चित गर्नु।

आवश्यकता:

• भारतका युवाहरूले राष्ट्रको भविष्यलाई परिभाषित गर्नमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्ने छन् - विशेष गरी भारतको स्वतन्त्रताको 75 वर्षको निर्णायक मोड़मा हामी 2047 सम्ममा अमृत भारत निर्माण गर्ने अघिल्ला 25 वर्षमा आदर्श परिवर्तनको विकास यात्राको शुरु गरिरहेका छन्।

भिजन 2047 का लागि एक यस्ता ढाँचाको आवश्यकता छ, जसले ग्रामीण युवा, शहरी युवा र रूर्बन युवाहरूलाई एउटै मञ्चमा ल्याउन सक्नेछ। विभागका विद्यमान योजनाहरू हाम्रो समाजमा ग्रामीण युवाहरूको आवश्यकताको तत्कालीन प्रचलित बुझाइको साथ विगत 50 वर्षमा विभिन्न समयमा डिजाइन र शुरुआत गरिएको थियो। शहरी-ग्रामीण परिदृश्यमा भएको गतिशील परिवर्तनले यी दृष्टिकोणहरूको पुन: मूल्याङ्कन गर्न आवश्यक भएको छ। एक यस्तो ढाँचा बनाउन जरुरी छ, जसले ग्रामीण, शहरी र शहरी युवाहरूलाई एक साझा मञ्चमा एकजुट गर्नेछ। मेरा युवा भारतले यस्तो रूपरेखा तयार गर्नमा मद्दत गर्न सक्छ।

• सरकारको लागि वर्तमान समयका युवाहरूलाई संलग्न गराउनको लागि नयाँ समसामयिक प्रविधिको नेतृत्वमा मञ्च स्थापना गर्न आवश्यक छ - आजको द्रुत गतिको संसारमा, द्रुत सञ्चार, सामाजिक सञ्जालको प्रचलन, नयाँ डिजिटल उपकरण र अत्याधुनिक प्रविधिहरूको उदय, प्रविधिद्वारा सञ्चालित मञ्चले युवाहरूलाई उनीहरूको क्षमता सुधार गर्न र उनीहरूलाई सामुदायिक गतिविधिहरूसँग जोड्न मद्दत गर्ने कार्यक्रमहरूमा जोड्न सक्छ।
• एक फिजिटल पारिस्थितिकी इकोसिस्टम गरेर पहुँच सुनिश्चित गर्नु - मेरा युवा भारत मञ्चले यस्तो फिजिटल इको-सिस्टम सिर्जना गर्नेछ र युवा व्यक्तिहरूलाई सामुदायिक रूपान्तरणको लागि उत्प्रेरक बन्नका लागि सशक्त बनाउनेछ। उनीहरूले सरकारलाई आफ्ना नागरिकसँग जोडेर “युवा सेतु” को रूपमा काम गर्नेछन्। हालैमा युवा मामिला विभागको वेब पोर्टल yuva.gov.in ले “मेरी माटी मेरा देश” नामक राष्ट्रव्यापी कार्यक्रम आयोजना गर्यो, जसमा 50 मिलियन युवाहरूले भाग लिएका थिए र अमृत वाटिका प्यान इण्डिया सिर्जना गर्न 23 मिलियन बिरुवा रोप्न मद्दत गरे। मेरा युवा भारतले लाखौँ युवाहरूलाई निर्बाध रूपमा नेटवर्कमा जोड्ने यस्तो फिजिटल इको-सिस्टम सिर्जना गर्न र कायम राख्न मद्दत गर्नेछ।
• एक प्रविधि मञ्चद्वारा समर्थित मेरा युवा भारतले युवा मामिला विभागको युवा पहुँच प्रयास बढाउन मद्दत गर्नेछ।

*****