रेल मंत्रालय

देश के 21 राज्यों और 3 केंद्र शासित प्रदेशों के 728 रेलवे स्टेशनों को 785 ‘एक स्टेशन एक उत्पाद’ बिक्री केन्द्र के रूप में शामिल किया गया है


इसका उद्देश्य 'वोकल फॉर लोकल' विजन को बढ़ावा देना और  स्थानीय/स्वदेशी उत्पादों के लिए बाजार उपलब्ध कराना है

Posted On: 12 MAY 2023 5:04PM by PIB Delhi

रेल मंत्रालय ने भारत सरकार के 'वोकल फॉर लोकल' विजन को बढ़ावा देने, स्थानीय/स्वदेशी उत्पादों के लिए एक बाजार प्रदान करने तथा समाज के वंचितों वर्गो के लिए अतिरिक्त आय के अवसर जुटाने के उद्देश्य से भारतीय रेलवे ने 'वन स्टेशन वन प्रोडक्ट' (ओएसओपी) योजना शुरू की है। इस योजना के तहत, रेलवे स्टेशनों पर ओएसओपी केन्द्रों को स्वदेशी/स्थानीय उत्पादों को प्रदर्शित करने, बेचने और उच्च दृश्यता प्रदान करने के लिए आवंटित किया जाता है। इसकी पायलट योजना 25.03.2022 को शुरू की गई थी और 01.05.2023 के अनुसार पूरे देश के 21 राज्यों और 3 केंद्र शासित प्रदेशों में 785 ओएसओपी केन्द्रों के साथ 728 स्टेशनों को शामिल किया गया है। इन ओएसओपी स्टालों को एकरूपता प्रदान करने के लिए राष्ट्रीय डिजाइन संस्थान के माध्यम से डिजाइन किया गया है। मार्च 2022 से 01.05.2023 तक संचयी प्रत्यक्ष लाभार्थियों की संख्या 25,109 हो गई है।

'वन स्टेशन वन प्रोडक्ट' स्थान विशेष के लिए विशिष्ट हैं और इसमें स्वदेशी जनजातियों द्वारा बनाई गई कलाकृतियां, स्थानीय बुनकरों द्वारा हथकरघा, विश्व प्रसिद्ध लकड़ी की नक्काशी जैसे हस्तशिल्प, कपड़े पर चिकनकारी और जरी-जरदोजी का काम या मसाले चाय, कॉफी और अन्य संसाधित/अर्द्ध संसाधित खाद्य पदार्थ/उत्पाद जिनका देश में उत्पादन हुआ है, शामिल हैं। उदाहरण के लिए, पूर्वोत्तर भारत में असमिया पीठा, पारंपरिक राजबंशी पोशाक, झापी, स्थानीय कपड़ा, जूट उत्पाद (टोपी, गमछा, गुड़िया) ओएसओपी स्टालों पर उपलब्ध हैं और  जम्मू-कश्मीर क्षेत्र, कश्मीरी गिरदा, कश्मीरी कहवा और सूखे मेवे प्रसिद्ध हैं, दक्षिण भारत में काजू उत्पाद, मसाले, चिन्नालापट्टी हथकरघा साड़ियाँ यात्रियों का ध्यान आकर्षित कर रही हैं, देश के पश्चिमी भाग में कढ़ाई और ज़री ज़रदोज़ी, नारियल हलवा, स्थानीय रूप से उगाए गए फल, प्रसंस्कृत खाद्य पदार्थ, बंधनी प्रसिद्ध हैं।

इस योजना के तहत उत्पाद श्रेणियों में निम्नलिखित वस्तुएं शामिल हैं:

  • हस्तशिल्प/कलाकृतियाँ
  • कपड़ा और हथकरघा
  • पारंपरिक वस्त्र
  • स्थानीय कृषि उत्पाद (बाजरा सहित)/प्रसंस्कृत/अर्द्ध प्रसंस्कृत खाद्य पदार्थ।

ओएसओपी केन्द्र वाले स्टेशनों की कुल संख्या को कवर करने वाले राज्यों और केंद्रशासित प्रदेशों का विवरण निम्नानुसार है:

राज्य

रेलवे स्टेशनों की कुल संख्या (ओएसओपी उत्पादों के साथ)

रेलवे स्टेशन

प्रमुख उत्पाद

आंध्र प्रदेश

 

34

1. अनंतपुर (एटीपी)

2. बापतला (बीपीपी)

3. भीमावरम टाउन (BVRT)

4. चीपुरपल्ली (सीपीपी)

5. चित्तूर (सीटीओ)

6. एलुरु (ईई)

7. गिद्दलूर

8. गुडिवाड़ा (GDV)

9. गुंतकल (जीटीएल)

10. गुंटूर (GNT)

11. हिंदुपुर

12. कादिरी (KRY)

13. कुप्पम

14. कुरनूल शहर

15. मछलीपट्टनम (एमटीएम)

16. मंत्रालयम (MALM)

17. मरकापुर रोड

18. नंद्याला

19. नरसरावपेटा

20. नौपाड़ा

21. नेल्लोर (NLR)

22. ओंगोल (OGL)

23. पलासा

24. पार्वतीपुरम (PVP)

25. राजमुंदरी (आरजेवाई)

26. रेनिगुन्टा (RU)

27. श्री सत्य साईं प्रशांति निलयम

28. तनुकु (टीएनकेयू)

29. तेनाली (दूरभाष)

30. तिलारू (टीआईयू)

31. तिरुपति (टीपीटीवाई)

32. विजयवाड़ा (BZA)

33. विशाखापत्तनम

34. विजयनगरम (वीजेडएम)

 

  1. हस्तशिल्प और लकड़ी पर नक्काशी उत्पाद,
  2. मुदिरेड्डीपल्ली साड़ी,
  3. बाजरा और अनाज,
  4. लकड़ी के खिलौने

असम

36

  1. बलिपारा (BVU)
  2. बरपाथर (BXP)
  3. बारपेटा रोड
  4. बिजनी (BJF)
  5. बोंगाईगांव (BNGN)
  6. चापरमुख (सीपीके)
  7. देकरगांव (DKGN)
  8. डिब्रूगढ़ (DBRG)
  9. डिगबोई (DBY)
  10. फुर्केटिंग जं
  11. गोहपुर (GPZ)
  12. गोलकगंज
  13. गुवाहाटी (GHY)
  14. हैबरगांव (HBN)
  15. कामाख्या (KYQ)
  16. लेडो (एलईडीओ)
  17. लुमडिंग (LMG)
  18. मैबांग (एमबीजी)
  19. मायराबारी (MBO)
  20. मंदारिसा (MYD)
  21. मार्गेरिटा (MRG)
  22. नागांव (एनजीएएन)
  23. न्यू हाफलोंग (NHLG)
  24. निकतिया (एनसीए)
  25. उत्तर-लखीमपुर (NLP)
  26. पाठशाला (PBL)
  27. रंगापारा नॉर्थ (RPAN)
  28. रंगिया (आरएनवाई)
  29. सिबसागर टाउन (SRTN)
  30. सिलचर (SCL)
  31. सिमलुगुरी
  32. तिनसुकिया (TSK)
  33. विश्वनाथ चर्ली (VNE)
  34. अमगुरी
  35. मरिअनी
  36. न्यू तिनसुकिया

 

  1. बांस से बने हस्तशिल्प उत्पाद,
  2. असमिया पीठा की किस्में,
  3. हथकरघा, स्थानीय खाद्य उत्पाद।

बिहार

50

    1. अनुग्रह नारायण रोड (AUBR)
    2. आरा
    3. अररिया (ARR)
    4. अररिया कोर्ट (ARQ)
    5. आजमनगर (AZR)
    6. बापूधाम मोतिहारी
    7. बारसोई (बीओई)
    8. बेतिया (BTH)
    9. भागलपुर
    10. बक्सर
    11. छपरा कचेरी
    12. छपरा (सीपीआर)
    13. डालन (डीएलएफ)
    14. दानापुर
    15. दरभंगा
    16. डेहरी ऑन सोन (डीओएस)
    17. फतुहा
    18. गया (गया)
    19. हाजीपुर
    20. जमालपुर
    21. जहानाबाद
    22. जोगबनी (JBN)
    23. कटिहार
    24. खगरिया
    25. किशनगंज
    26. किऊल
    27. लाभ (LAV)
    28. मनिहारी (MHI)
    29. मानसी
    30. मोकामा
    31. मुजफ्फरपुर
    32. नौगछिया
    33. पाटलिपुत्र
    34. पटना शहर
    35. पटना जं.
    36. प्राणपुर रोड (PQD)
    37. पूर्णिया (पीआरएनए)
    38. राजेंद्र नगर
    39. राजगीर
    40. रौतारा (RWA)
    41. रक्सौल (RXL)
    42. सहरसा (एसएचसी)
    43. सकरी (SKI)
    44. सलमारी (श्री)
    45. समस्तीपुर (SPJ)
    46. सासाराम (SSM)
    47. शाहपुर पटोरी
    48. सोनपुर (देखें)
    49. सुल्तानगंज
    50. थावे

 

  1. हथकरघा और कृषि उत्पाद
  2. मधुबनी पेंटिंग्स और संबंधित उत्पाद
  3. लिट्टी चोखा
  4. बाजरा उत्पाद

छत्तीसगढ

12

    1. भाटापारा
    2. बिलासपुर
    3. चंपा (CPH)
    4. दल्ली राजहरा, डीआरजेड
    5. डोंगरगढ़ (DGG)
    6. दुर्ग
    7. कोरबा (KRBA)
    8. मरौदा, एमएक्सए
    9. रायगढ़ (आरआईजी)
    10. रायपुर
    11. शक्ति
    12. उस्लापुर (USL)

 

  1. बस्तर की कला वस्तुएं, बेल मेटल, रॉट आयरन, तुम्बा कला।
  2. आदिवासी हस्तकला
  3. कला धातु, बाजरा आधारित उत्पाद और सजावटी सामान आदि।

गुजरात

21

  1. अहमदाबाद
  2. बावला
  3. भक्तिनगर (BKNG)
  4. भुज
  5. छायापुरी
  6. दाहोद
  7. द्वारका (DWK)
  8. एकता नगर
  9. गांधीधाम
  10. जामनगर (JAM)
  11. जूनागढ़
  12. कोसम्बा
  13. पोरबंदर
  14. राजकोट (RJT)
  15. साबरमती
  16. सूरत (एसटी)
  17. सुरेंद्रनगर (SUNR)
  18. तलाला
  19. वडोदरा
  20. वापी (VAPI)
  21. वेरावल

 

  1. कढ़ाई और ज़री ज़रदोज़ी,
  2. नारियल हलवा,
  3. स्थानीय रूप से उगाए गए फल, प्रसंस्कृत खाद्य पदार्थ,
  4. बंधनी,
  5. नकली गहने

हरियाणा

15

  1. अंबाला कैंट
  2. बरारा
  3. गनौर
  4. गुडगाँव
  5. कालका
  6. करनाल
  7. कुरुक्षेत्र
  8. पानीपत
  9. रोहतक
  10. समालखा
  11. सोनीपत
  12. यमुनानगर जगाधरी
  13. चरखी दादरी (CKD)
  14. महेंद्रगढ़
  15. सिरसा (एसएसए)

 

  1. सिरेमिक आइटम (सजावट आइटम, फूलदान फूलदान) उत्पाद,
  2. ग्लास उत्पाद,
  3. लकड़ी के हस्तशिल्प आइटम,
  4. खादी उत्पाद (बैग, जैकेट, सूट, शर्ट, मैट आदि)

हिमाचल प्रदेश

01

  1. शिमला

 

1. हस्तशिल्प आइटम (सजावट आइटम),

  1. लकड़ी के खिलौने, पाइन आइटम,
  2. शिमला स्मृति चिन्ह,
  3. गम बूट, मोजे

झारखंड

2 4

  1. आदित्यपुर
  2. बरकाकाना
  3. वासुकिनाथ
  4. भागा
  5. बोकारो स्टील सिटी
  6. चक्रधरपुर
  7. डाल्टनगंज
  8. देवघर
  9. धनबाद, डीएचएन
  10. दुमका
  11. गोविंदपुर रोड (GBX)
  12. हटिया
  13. जसीडीह
  14. कोडरमा, केक्यूआर
  15. लातेहार, एलटीएचआर
  16. मुरी(मुरी)
  17. एनएससी बोस जंक्शन गोमोह (जीएमओ)
  18. पाकुर
  19. पारसनाथ, पीएनएमई
  20. रांची (आरएनसी)
  21. साहिबगंज
  22. सिल्ली (SLF)
  23. टाटानगर
  24. तोरी, तोरी

 

  1. जनजातीय आभूषण और अर्द्ध प्रसंस्कृत भोजन,
  2. मिट्टी के बर्तन और मिट्टी के सामान,
  3. प्रसंस्कृत और अर्ध-प्रसंस्कृत भोजन।

कर्नाटक

26

  1. बल्लारी जं.
  2. बैंगलोर कैंट
  3. बंगारपेट
  4. बेलगावी
  5. बीदर
  6. गदग
  7. हुबली
  8. केंगेरी
  9. Krishnarajapuram
  10. केएसआर बेंगलुरु
  11. मंड्या
  12. मैंगलोर सेंट्रल
  13. रायचूर (आरसी)
  14. तुमकुर
  15. विजयपुरा
  16. यादगीर (YG)
  17. येलाहंका
  18. यशवंतपुर
  19. अर्सिकेरे
  20. दावनगेरे
  21. हावेरी
  22. मैसूर
  23. पांडवपुरा
  24. शिवमोगा
  25. सुब्रह्मण्य रोड
  26. तिप्तूर

 

  1. पारंपरिक शीत प्रेस तेल,
  2. मिल तेल, (मूंगफली का तेल, नीम का तेल,)
  3. इंडी और नारियल मिठाई के सभी प्रकार,
  4. कॉयर आइटम और अन्य नारियल उद्योग आइटम,
  5. चन्नापटना खिलौने

केरल

20

  1. अलपुझा
  2. अलुवा
  3. Chengannur
  4. Cherthala
  5. चिरायिंकिल (CRY)
  6. एर्नाकुलम नॉर्थ (ERN)
  7. एर्नाकुलम दक्षिण
  8. कान्हागढ़ (KZE)
  9. करुणागपल्ली
  10. कासरगोड (KGQ)
  11. कायमकुलम
  12. कोल्लम
  13. कोट्टाराकरा (KKZ)
  14. कोट्टायम
  15. पलक्कड़ जं
  16. पुनालुर (PUU)
  17. तिरुवल्ला
  18. तिरुवनंतपुरम सेंट्रल
  19. त्रिशूर
  20. वर्कला शिवगिरी

 

  1. कटहल उत्पाद,
  2. अचार,
  3. स्क्वाश
  4. नारियल का तेल,
  5. मसाले और मेवा,
  6. नमकीन, अचार

मध्य प्रदेश

36

  1. अनूपपुर (अप्रैल)
  2. बैतूल (BZU)
  3. भोपाल
  4. बुरहानपुर
  5. दमोह
  6. देवास
  7. गाडरवारा
  8. गुना
  9. ग्वालियर
  10. इंदौर
  11. इटारसी
  12. जबलपुर
  13. कटनी
  14. कटनी मुरवारा
  15. खजुराहो
  16. खंडवा
  17. मैहर
  18. मुलताई (MTY)
  19. नागदा
  20. नर्मदापुरम
  21. नरसिंहपुर
  22. पंधुरना
  23. पिपरिया
  24. रानी कमलापति
  25. रतलाम
  26. रीवा
  27. सतना
  28. सागर
  29. शहडोल (SDL)
  30. सिंगरौली (SGRL)
  31. उज्जैन
  32. अमला
  33. भिंड
  34. छतरपुर
  35. डबरा
  36. महोबा एमबीए

 

  1. घर के बने उत्पाद,
  2. अगरबत्ती,
  3. बारी,
  4. पापड़,
  5. समर्थित चना,
  6. स्थानीय खिलौने,
  7. भरेवा हस्तशिल्प,
  8. खुरचन

महाराष्ट्र

62

  1. अहमदनगर
  2. अकुर्दी
  3. अमरावती
  4. अमरावती (एएमआई)
  5. औरंगाबाद (AWB)
  6. बडनेरा
  7. बल्हारशाह (BPQ)
  8. बांद्रा (बीए)
  9. बांद्रा टर्मिनस (BDTS)
  10. भंडारा रोड
  11. बोरीवली (BVI)
  12. चेंबूर (CMBR)
  13. छत्रपति शिवाजी महाराज टर्मिनस (CSMT)
  14. चिंचवड
  15. चर्चगेट
  16. दादर (DDR)
  17. दादर (DR)
  18. दोंडाइचा (DDE)
  19. गंगाखेर (GNH)
  20. घाटकोपर (GC)
  21. गोंदिया (जी)
  22. हिंगोली (HNL)
  23. इगतपुरी (IGP)
  24. इतवारी
  25. जालना (जे)
  26. कालाबुरागी
  27. कल्याण (केवाईएन)
  28. कर्जत (KJT)
  29. किवात (KNVT)
  30. कोल्हापुर
  31. कुर्ला (सीएलए)
  32. लातूर
  33. लोनावाला (LNL)
  34. मनमाड
  35. मिराज
  36. मुलुंड (एमएलएनडी)
  37. मुंबई सेंट्रल
  38. नागरसोल (NSL)
  39. नागपुर (एनजीपी)
  40. नाहुर(एनएचयू)
  41. नांदेड़ (एनईडी)
  42. नासिक रोड
  43. पालघर (PLG)
  44. पंढरपुर
  45. परभणी (PBN)
  46. परेल (PR)
  47. पिंपरी
  48. पुणे
  49. पूर्णा (PAU)
  50. रोटेगांव (RGO)
  51. सांगली
  52. सफले (एसएएच)
  53. सतारा
  54. सेलू (SELU)
  55. शेगाव
  56. शिवाजीनगर
  57. सायन (पाप)
  58. सोलापुर
  59. तलेगांव
  60. ठाणे (टीएनए)
  61. तुमसर रोड
  62. वाशिम (WHM)

 

  1. घर के बने मसाले,
  2. चिक्की,
  3. भादंग,
  4. शेनग्लाडु,
  5. अचार,
  6. मौसमी फल और खाद्य उत्पाद जैसे पपीता, अंगूर, सेब, अचार,
  7. पापड़।

ओडिशा

31

  1. अंगुल
  2. बलांगीर (BLGR)
  3. बालासोर (BLS)
  4. बालूगाँव
  5. बमरा
  6. बरगढ़ रोड (BRGA)
  7. बरपाली (BRPL)
  8. भद्रक
  9. भवानीपटना (BWIP)
  10. भुवनेश्वर
  11. बोइंदा (बोना)
  12. ब्रह्मपुर
  13. छत्रपुर
  14. कटक
  15. ढेंकनाल
  16. हीराकुड (HKG)
  17. जलेश्वर (JER)
  18. झारसुगुडा
  19. जूनागढ़ रोड (JNRD)
  20. केसिंगा (KSNG)
  21. खुर्दा रोड
  22. मुनिगुड़ा (MNGD)
  23. नरला रोड (NRLR)
  24. पुरी
  25. रायराखोल (आरएआईआर)
  26. Rajgangpur
  27. रायगड़ा (RGDA)
  28. राउरकेला
  29. संबलपुर
  30. संबलपुर सिटी (SBPY)
  31. टिटिलागढ़ (TIG)

 

  1. रागी कुकीज़,
  2. रागी बिस्कुट,
  3. रागी गाठिया,
  4. कंगू कुकीज़।
  5. बाजरा कुकीज़,
  6. कॉयर उत्पाद।

पंजाब

12

  1. अबोहर
  2. अमृतसर (एएसआर)
  3. बरनाला
  4. बठिंडा
  5. धुरी
  6. फाजिल्का (FKA)
  7. फिरोजपुर कैंट। (एफजेडआर)
  8. गुरदासपुर (जीएसपी)
  9. कोटकपूरा (केकेपी)
  10. पटियाला
  11. राजपुरा
  12. सरहिंद

 

  1. हरकतों,
  2. चीनी मिट्टी की चीज़ें,
  3. कढ़ाई,
  4. ग्लास वर्क्स,
  5. मिट्टी के बर्तन,
  6. लकड़ी के हस्तशिल्प,
  7. स्थानीय उत्पाद,
  8. पंजाबी जुत्ती,
  9. लकड़ी के हस्तशिल्प।

राजस्थान

36

  1. आबूरोड
  2. अजमेर
  3. भगत की कोठी (BGKT)
  4. भीलवाड़ा
  5. बीकानेर (बीकेएन)
  6. चित्तौड़गढ़
  7. चूरू (CUR)
  8. दौसा (DO)
  9. डीडवाना (डीआईए)
  10. डूंगरपुर
  11. हनुमानगढ़ (HMH)
  12. जयपुर
  13. जैसलमेर (JSM)
  14. जालोर (JOR)
  15. जोधपुर (जेयू)
  16. लालगढ़ (LGH)
  17. मकराना (MKN)
  18. मारवाड़ जं.
  19. नोखा (NOK)
  20. पाली मारवाड़ (PMY)
  21. रामदेवरा
  22. रतनगढ़ (RTGH)
  23. सुजानगढ़ (एसयूजेएच)
  24. उदयपुर शहर
  25. बरन
  26. भरतपुर जं.
  27. भवानी मंडी
  28. दकानिया तलाव
  29. गंगापुर सिटी
  30. हिंडौन सिटी
  31. किशनगढ़
  32. कोटा
  33. फुलेरा
  34. सवाई माधोपुर
  35. सीकर
  36. सोगरिया

 

  1. लकड़ी के हस्तशिल्प,
  2. लकड़ी के खिलौने,
  3. संगमरमर पत्थर की वस्तु,
  4. बहुरंगी कपड़ा और हस्तशिल्प उत्पाद

तमिलनाडु

95

  1. अदुथुराई (ADT)
  2. अम्बासमुद्रम (ASD)
  3. अंबत्तूर (एबीयू)
  4. अरंथंगी (ATQ)
  5. अरियालुर (ALU)
  6. अरनी रोड (ARV)
  7. अवादी (एवीडी)
  8. बेसिन ब्रिज (बीबीक्यू)
  9. बुदलूर (BAL)
  10. चेंगलपट्टू (CGL)
  11. चेन्नई बीच (एमएसबी)
  12. चेन्नई सेंट्रल सबअर्बन (मास)
  13. चेन्नई एग्मोर (एमएस)
  14. चेन्नई पार्क (MPK)
  15. चिदंबरम (सीडीएम)
  16. क्रोमपेट (सीएमपी)
  17. कोयम्बटूर जं.
  18. कुन्नूर
  19. कुड्डालोर पोर्ट (सीयूपीजे)
  20. डिंडीगुल (डीजी)
  21. डॉ एमजीआर चेन्नई सेंट्रल (एमएएस)
  22. इरोड जं.
  23. जोलारपेट्टई (JTJ)
  24. कन्याकूमारी
  25. कराईकुडी (KKDI)
  26. करूर जं.
  27. काटपाडी (KPD)
  28. कोडाइकनाल रोड (KQN)
  29. कोराटूर (KOTR)
  30. कोरुक्कुपेट (केओके)
  31. कोविलपट्टी (CVP)
  32. कुंभकोणम (KMU)
  33. कुट्टलम (KTM)
  34. लालगुडी (LLI)
  35. मदुरै (MDU)
  36. माम्बलम (MBM)
  37. मनामदुरै (MNM)
  38. मनप्पराई (MPA)
  39. मंडपम (MMM)
  40. मन्नारगुडी (MQ)
  41. मयीलाडूतुरै (एमवी)
  42. नागपट्टिनम
  43. नागरकोइल
  44. नाज़ारेथ (NZT)
  45. निदामंगलम
  46. नुंगमबक्कम (NBK)
  47. पलानी (PLNI)
  48. पल्लवरम (PV)
  49. पनरति (PRT)
  50. पापनासम (PML)
  51. परमकुडी (पीएमके)
  52. पट्टुक्कोट्टई (PKT)
  53. पेरम्बूर (प्रति)
  54. पोलुर (PRL)
  55. पुदुक्कोट्टई (PDKT)
  56. रामनाथपुरम (RMD)
  57. रामेश्वरम (RMM)
  58. सलेम जं.
  59. सत्तूर (SRT)
  60. सेंदुरई (SNDI)
  61. सिरकाजी (एसवाई)
  62. शिवगंगा (SVGA)
  63. शिवकाशी (SVKS)
  64. श्रीरंगम (SRGM)
  65. श्रीविल्लीपुतुर (SVPR)
  66. ताम्बरम (TBM)
  67. ताम्बरम आरोग्यशाला (TBMS)
  68. तेनकासी (TSI)
  69. तंजावुर (टीजे)
  70. तिरुमईलाई (MTMY)
  71. थिरुथुराईपोंडी (TTP)
  72. तिरुवरुर (TVR)
  73. तिरुवेरुम्बुर (TRB)
  74. तिरुच्चिरापल्ली (TPJ)
  75. तिरुच्चिरापल्ली किला (TP)
  76. तिरुचेंदूर (TCN)
  77. तिरुक्कोविलुर (TRK)
  78. तिरुनेलवेली (दस)
  79. तिरुपदिरिपुलियुर (TDPR)
  80. तिरुपूर
  81. तिरुवल्लुर (TRL)
  82. तिरुवन्नामलाई (TNM)
  83. तूतीकोरिन (तमिलनाडु)
  84. उदगमंडलम
  85. उदुमलाईपेट्टाई (UDT)
  86. वैथीश्वरन कोइल (VDL)
  87. वांचिमनियाची (MEJ)
  88. वनियामबादी (VN)
  89. वेलाचेरी (VLCY)
  90. वेलनकन्नी
  91. वेल्लोर छावनी
  92. विल्लीवक्कम (VLK)
  93. विल्लुपुरम (VM)
  94. विरुधुनगर (VPT)
  95. वृद्धाचलम (VRI)

 

  1. हथकरघा साड़ी मैट और तौलिया किस्मों,
  2. बाजरा और कृषि उत्पाद,
  3. काजू उत्पाद,

तेलंगाना

18

  1. आदिलाबाद (एडीबी)
  2. बसर
  3. बेगमपेट
  4. गडवाल
  5. हैदराबाद
  6. काचीगुड़ा
  7. कामारेड्डी
  8. काजीपेट
  9. खम्मम
  10. लिंगमपल्ली
  11. महबूबनगर
  12. महुबाबाद
  13. मल्काजगिरि लोक सभा निर्वाचन क्षेत्र
  14. नलगोंडा
  15. निजामाबाद
  16. सिकंदराबाद
  17. सिरपुर कागजनगर
  18. वारंगल

 

  1. हथकरघा और हस्तनिर्मित जूट और फाइबर उत्पाद,
  2. बाजरा उत्पाद और घर का बना अचार और पाउडर,
  3. तेलंगाना पिंडी वंतलू

उतार प्रदेश।

73

  1. आगरा कैंट
  2. आगरा का किला
  3. अकबरपुर (एबीपी)
  4. अमरोहा (AMRO)
  5. आनंदनगर (ANDN)
  6. आंवला(AO)
  7. अयोध्या (आयु)
  8. बादशाहनगर (BNZ)
  9. बलामऊ (BLM)
  10. बलिया
  11. बनारस (बीएसबीएस)
  12. बाराबंकी (BBK)
  13. बरेली सिटी (बीसी)
  14. बरेली (बीई)
  15. बेहटा गोकुल (बीईजी)
  16. चंदौसी (सीएच)
  17. फतेहपुर
  18. गाज़ियाबाद
  19. गोंडा (जीडी)
  20. गोरखपुर (जीकेपी)
  21. हापुड़ (एचपीयू)
  22. हरदोई (HRI)
  23. ईदगाह
  24. कानपुर अनवरगंज
  25. कानपुर सेंट्रल
  26. कासगंज (KSJ)
  27. खेरली
  28. कोसीकलां
  29. लखीमपुर (LMP)
  30. लखनऊ जं (LJN)
  31. लखनऊ (एलकेओ)
  32. माखी (MKHI)
  33. मानिकपुर
  34. मथुरा जं.
  35. मऊ(मऊ)
  36. मऊरानीपुर
  37. मेरठ शहर
  38. मीरांपुर कटरा (एमके)
  39. मिर्जापुर
  40. मुरादाबाद (एमबी)
  41. मुजफ्फरनगर
  42. नजीबाबाद (NBD)
  43. नौतनवा (NTV)
  44. उरई उरई
  45. प्रतापगढ़ (पीबीएच)
  46. प्रयागराज छेवकी
  47. प्रयागराज जं
  48. पं. दीन दयाल उपाध्याय (DDU)
  49. पुखरायां पीएचएन
  50. रामगंगा ब्रिज (आरजीबी)
  51. रामपुर (आरएमयू)
  52. रेणुकूट, आरएनक्यू
  53. रोज़ा (रोज़ा)
  54. सफीपुर (SFPR)
  55. सहारनपुर
  56. संडीला (सैन)
  57. शाहजहांपुर (एसपीएन)।
  58. सिद्धार्थनगर (SDDN)
  59. सीतापुर (STP)
  60. सूबेदारगंज
  61. टुंडला
  62. वाराणसी (बीएसबी)
  63. वाराणसी शहर (BCY)
  64. वीरांगना लक्ष्मी बाई
  65. अयोध्या कैंट
  66. बाँदा
  67. चित्रकूट
  68. निहालगढ़
  69. फूलपुर
  70. प्रयाग
  71. रायबरेली
  72. शाहगंज
  73. उन्नाव

 

  1. भगवान कृष्ण और फोटो फ्रेम की पीतल की मूर्ति,
  2. कालीन,
  3. चिकन ज़री-ज़रदोज़ी परिधान,
  4. कृषि हर्बल उत्पाद,
  5. टेराकोटा की कलाकृतियाँ,
  6. केला फाइबर उत्पाद

उत्तराखंड

6

  1. देहरादून (DDN)
  2. हल्द्वानी (HDW)
  3. हरिद्वार (HW)
  4. काशीपुर (KPV)
  5. काठगोदाम (KGM)
  6. रुड़की (आरके)

 

  1. जूट बैग,
  2. ऐपण, स्थानीय दृश्य,
  3. स्थानीय हथकरघा,

पश्चिम बंगाल

98

  1. आद्रा
  2. अलीपुरद्वार जं
  3. अंदल
  4. आसनसोल
  5. बागडोगरा (बोरा)
  6. बगनान (BZN)
  7. बलिचक (BCK)
  8. बेअदबी से
  9. बालुरघाट (बीएलजीटी)
  10. बंदेल
  11. बैरकपुर
  12. बरूईपुर जं.
  13. बौरिया (BVA)
  14. बेरहामपुर कोर्ट (BPC)
  15. भालुका रोड (BKRD)
  16. बिधाननगर रोड (BNXR)
  17. Binnaguri
  18. बोलपुर
  19. बनगाँव (BNJ)
  20. ब्रेस ब्रिज (BRJ)
  21. बुनियादपुर (BNDP)
  22. बर्दवान
  23. चकदाहा (CDH)
  24. चन्दन
  25. डलगांव
  26. दालखोला (DLK)
  27. दार्जिलिंग
  28. देउला
  29. ढकुरिया (DHK)
  30. धमुआ (DMU)
  31. डायमंड हार्बर (डीएच)
  32. दीघा (DGHA)
  33. दुर्गापुर
  34. एकलखी (ईकेआई)
  35. फलकटा
  36. गज़ोल (GZO)
  37. घूम
  38. गुशकारा
  39. हल्दीबाड़ी (HDB)
  40. हरिश्चंद्रपुर (HCR)
  41. हासीमारा
  42. होटर (एचटी)
  43. हावड़ा
  44. जादवपुर (JDP)
  45. जलपाईगुड़ी (जेपीजी)
  46. जलपाईगुड़ी रोड
  47. जंगीपुर रोड
  48. झालिदा
  49. झारग्राम (JGM)
  50. कल्याणी (KYI)
  51. कांचरापारा (केपीए)
  52. खड़गपुर (KGP)
  53. कोलकाता (केओएए)
  54. कृष्णानगर जं. (केएनजे)
  55. कुमारगंज
  56. कुर्सीओंग (KGN)
  57. लालगोला
  58. मजेरहाट
  59. मालदा कोर्ट
  60. मालदा टाउन
  61. मसग्राम
  62. माथाभंगा
  63. मेचेदा (MCA)
  64. मेमारी
  65. मिलनगढ़ (MQG)
  66. मुर्शिदाबाद
  67. नवद्वीप धाम
  68. नबाग्राम
  69. नैहाटी (NH)
  70. नंगी (NAI)
  71. न्यू अलीपुरद्वार
  72. न्यू कूचबिहार
  73. न्यू फरक्का (NFK)
  74. न्यू जलपाईगुड़ी
  75. न्यू माल जं
  76. पांडुआ
  77. फुलिया (FLU)
  78. पुरुलिया
  79. रामपुरहाट
  80. समसी (एसएम)
  81. संग्रामपुर (SNU)
  82. संतरागाछी (SRC)
  83. सियालदह
  84. शालीमार (SHM)
  85. शांतिपुर जं. (एसटीबी)
  86. Sheoraphuli
  87. श्रीरामपुर
  88. सिलीगुड़ी जं.
  89. सिलीगुड़ी टाउन (SGUT)
  90. सोनारपुर जं. (एसपीआर)
  91. सुकना (एसएन)
  92. तामलुक
  93. तारकेश्वर
  94. तीनधारिया (TDH)
  95. उत्तरपाड़ा
  96. बांकुड़ा
  97. बिश्नुपुर
  98. जॉयचंडी पहाड़

 

  1. हस्तनिर्मित आभूषण,
  2. जूट उत्पाद,
  3. टेंट हथकरघा साड़ी और हथकरघा वस्त्र

जम्मू और कश्मीर

15

  1. अनंतनाग (एएनटी)
  2. अवंतीपुरा (ATPA)
  3. बनिहाल (BAHL)
  4. बारामूला (BRML)
  5. जम्मू तवी (जाट)
  6. काकापोर (KAPE)
  7. कठुआ (KTHU)
  8. पमपुर (PMPE)
  9. पंजगाम (PJGM)
  10. पट्टन (PTTN)
  11. काजीगुंड (QG)
  12. सादुरा (एसडीयूए)
  13. श्री माता वैष्णो देवी कटरा (SVDK)
  14. सोपोर (SXZM)
  15. श्रीनगर (सीना)

 

  1. शहद,
  2. सूखे मेवे, केसर,
  3. नमकीन चाय, केहवा,
  4. हस्तशिल्प- कागज की लुगदी,
  5. कश्मीरी शॉल और
  6. सूती सामान, कपड़ा,
  7. हथकरघा

केंद्र शासित प्रदेश

चंडीगढ़

1

1.चंडीगढ़

 

  1. लकड़ी की नक्काशी के उत्पाद

दिल्ली

4

  1. दिल्ली
  2. दिल्ली कैंट
  3. दिल्ली शाहदरा
  4. हजरत निजामुद्दीन

 

  1. प्रसंस्कृत/अर्द्ध प्रसंस्कृत खाद्य (बेकरी उत्पाद, सूखे मेवे),
  2. जैविक खाद्य पदार्थ,
  3. हस्तनिर्मित बैग

पुदुचेरी

2

  1. कराईकल
  2. पुडुचेरी (PDY)

 

  1. विलियानूर टेराकोटा और पेपर मेश,
  2. शंख उत्पाद

 

***

 

एमजी/एमएस/आरपी/आईपीएस/जीआरएस



(Release ID: 1923768) Visitor Counter : 518