నీరు రాష్ట్ర పరిధిలోని అంశం. వర్షపునీటి సంరక్షణతో సహా నీటి సంరక్షణ, రీచార్జ్ పై రాష్ట్రాల ప్రయత్నాలకు సాంకేతిక, ఆర్థిక సహకారం ద్వారా కేంద్ర ప్రభుత్వం తోడ్పాటు అందిస్తుంది.

 

గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో మహాత్మాగాంధీ జాతీయ గ్రామీణ ఉపాధి హామీ పథకం (ఎంజీఎన్ఆర్ఈజీఎస్) కింద రూఫ్ టాప్ వర్షపునీటి సంరక్షణ నిర్మాణాలను గ్రామీణాభివృద్ధి శాఖ చేపడుతోంది.

 

గృహనిర్మాణ,  పట్టణ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ (ఎంఒహెచ్ యుఎ) మునిసిపల్ ప్రాంతాలలో అటల్ మిషన్ ఫర్ రిజువేషన్ అండ్ అర్బన్ ట్రాన్స్ ఫర్మేషన్ (అమృత్) ను అమలు చేస్తోంది. ఇందులో వర్షపు నీటి సంరక్షణను ప్రాజెక్టు భాగాలలో ఒకటిగా చేర్చారు.

 

ఢిల్లీకి చెందిన యూనిఫైడ్ బిల్డింగ్ బై లాస్ (యూబీబీఎల్), మోడల్ బిల్డింగ్ బై లాస్ (ఎంబీబీఎస్ఎల్), 2016, అర్బన్ అండ్ రీజనల్ డెవలప్మెంట్ ప్లాన్ ఫార్ములేషన్ అండ్ ఇంప్లిమెంటేషన్ (యూఆర్డీపీఎఫ్ఐ) మార్గదర్శకాలు, 2014 వంటి స్థానిక పరిస్థితులకు తగిన చర్యలను అవలంబించడానికి

ఎంఓహెచ్ యుఏ రాష్ట్రాలకు మార్గదర్శకాలను రూపొందించింది.

 

ఢిల్లీలోని ఏకీకృత బిల్డింగ్ బై లాస్ (యు బి బి ఎల్), 2016 ,మోడల్ బిల్డింగ్ బై లాస్ (ఎం బి బి ఎల్), 2016 , అర్బన్ అండ్ రీజినల్ డెవలప్‌మెంట్ ప్లాన్ ఫార్ములేషన్ అండ్ ఇంప్లిమెంటేషన్ (యు ఆర్ డి పి ఎఫ్ ఐ) వంటి స్థానిక పరిస్థితులకు తగిన చర్యలను అనుసరించడానికి ఎంఓహెచ్ యుఏ రాష్ట్రాలకు మార్గదర్శకాలను రూపొందించింది. ఇవి వర్షపు నీటి సంరక్షణ, నీటి సంరక్షణ చర్యల ఆవశ్యకతపై తగిన దృష్టి పెట్టాయి.

ఎంబీబీఎల్ ప్రకారం అన్ని భవనాలకు 100 చదరపు మీటర్ల ప్లాట్ సైజు ఉంటుంది. లేదా, మరింత తప్పనిసరిగా వర్షపునీటి సంరక్షణ పూర్తి ప్రతిపాదనను చేరుస్తుంది.

 

అంతేకాకుండా, దేశంలో వర్షపునీటి సంరక్షణ నిర్మాణాల నిర్మాణాన్ని పెంచడానికి, "జల్ శక్తి అభియాన్ 2019, 2021 ,2022 సంవత్సరాలలో దేశవ్యాప్తంగా చేపట్టబడింది. 2021 ,2022 సంవత్సరాల్లో, రుతుపవనాలు, వర్షాకాలానికి ముందు ప్రజల చురుకైన భాగస్వామ్యంతో దేశంలోని అన్ని జిల్లాల్లోని పట్టణ ,గ్రామీణ ప్రాంతాలలో తగిన వర్షపు నీటి సంరక్షణ నిర్మాణాలను రూపొందించడానికి "వర్షాన్ని పట్టుకోండి, ఎక్కడ పడుతుంది, ఎప్పుడు పడుతుంది" అనే ఇతివృత్తంతో ఈ ప్రచారాన్ని జల్ శక్తి అభియాన్- క్యాచ్ ది రెయిన్ " (జెఎస్ఎ: సిటిఆర్) పేరుతో చేపట్టారు.

 

అంతేకాకుండా, దేశంలో రూఫ్ టాప్ వర్షపు నీటి సంరక్షణ నిర్మాణాలను ప్రోత్సహించడానికి భారత ప్రభుత్వం ఈ క్రింది చర్యలను చేపట్టింది:

 

(i) పంచాయతీ, భవనాలు, అంగన్ వాడీలు, పాఠశాలలు, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రాలు వంటి ప్రభుత్వ భవనాల్లో పైకప్పు వర్షపు నీటి సంరక్షణను చేపట్టడానికి గ్రామీణ స్థానిక సంస్థలు/ పంచాయతీలు 15వ ఆర్థిక కమిషన్ల నిధులను వినియోగించుకునేలా చూడాలని రాష్ట్రాలు/ కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలకు సూచించింది.

 

(ii) జాతీయ జల మిషన్, జల్ శక్తి మంత్రిత్వ శాఖ అవగాహనను ప్రేరేపించడానికి, భాగస్వాముల సామర్థ్యాలను పెంపొందించడానికి, పైకప్పు వర్షపు నీటి సంరక్షణతో సహా భూమిపై నీటిని పొదుపు చేయడం ద్వారా జీవితాన్ని కొనసాగించడానికి చురుకైన భాగస్వాములుగా మారడానికి ప్రజలను ప్రోత్సహించడానికి నీటి చర్చలు వంటి వర్క్ షాప్ లు, సెమినార్ సిరీస్ లను నిర్వహిస్తోంది.జాతీయ జల మిషన్ అన్ని మంత్రిత్వ శాఖలు/ విభాగాలు తమ పరిపాలనా పరిధిలోని భవనాల్లో వర్షపునీటి సంరక్షణ నిర్మాణాలను నిర్మించాలని కోరింది.

 

(iii) భూగర్భ జలాలు/ వర్షపు నీటి సంరక్షణకు కృత్రిమ రీచార్జ్ ను ప్రోత్సహించడానికి / అవలంబించడానికి చర్యలు తీసుకోవాలని కేంద్ర భూగర్భ జల ప్రాధికార సంస్థ (సిజిడబ్ల్యుఎ) అన్ని రాష్ట్రాలు / కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలకు సూచించింది.

 

(iv)జాతీయ జలవిధానం (2012) నీటి సంరక్షణ, వర్షపునీటి సంరక్షణను సూచిస్తుంది.

 

(v)గృహనిర్మాణ,పట్టణ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ ద్వారా పంపిణీ చేయబడిన మోడల్ బిల్డింగ్ బై లాస్ (ఎంబిబిఎల్), 2016 లో ప్రభుత్వ కార్యాలయాలు / భవనాలతో సహా దేశంలోని అన్ని భవనాలలో వర్షపునీటి సంరక్షణ నిబంధనలు ఉన్నాయి. దీనిని అన్ని రాష్ట్రాలు / కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలతో పంచుకున్నారు. ఇప్పటివరకు సిక్కిం, లక్షద్వీప్, మిజోరం మినహా అన్ని రాష్ట్రాలు/ కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు ఎంబీబీఎస్-2016 నిబంధనలను స్వీకరించాయి.

 

వర్షపు నీటి సంరక్షణ కోసం గ్రామీణ స్థానిక సంస్థల ద్వారా వినియోగించుకునేందుకు రాష్ట్రాలకు 15వ ఆర్థిక సంఘం నిధులు రూ.1,28,436.19 కోట్లను విడుదల చేసింది. జేఎస్ఏ: సీటీఆర్ అనేది అనేక పథకాలు, భాగస్వాముల సమ్మేళనం. కేంద్ర ప్రభుత్వం, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు, ఆర్థిక సంఘం గ్రాంట్లు, స్థానికంగా సమీకరించిన నిధులను జేఎస్ఏ- సీటీఆర్

కింద వర్షపునీటి సంరక్షణతో సహా నీటి సంబంధిత పనులకు ఉపయోగిస్తారు:

 

గృహనిర్మాణ, పట్టణ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ రూపొందించిన మోడల్ బిల్డింగ్ బై చట్టాల ప్రకారం ప్రభుత్వ భవనాల్లో వర్షపునీటి సంరక్షణ నిర్మాణాలను ఏర్పాటు చేయడం తప్పనిసరి. మహాత్మాగాంధీ జాతీయ గ్రామీణ ఉపాధి హామీ పథకం (ఎంజిఎన్ఆర్ఇజిఎస్) కింద, ప్రభుత్వ, పంచాయితీల భవనాలలో పైకప్పు వర్షపు నీటి సంరక్షణ నిర్మాణాలను నిర్మించడానికి అనుమతి ఉంది. దేశవ్యాప్తంగా ప్రభుత్వ కార్యాలయాలు, భవనాలు, ప్రాంగణాల్లో రూఫ్ టాప్ వర్షపునీటి సంరక్షణ నిర్మాణాలతో సహా నీటి సంరక్షణ నిర్మాణాలను రూపొందించాలని కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖలు / విభాగాలు , జిల్లాలు / రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు / కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలను కోరారు.

 

కేంద్ర జలశక్తి శాఖ సహాయ మంత్రి శ్రీ బిశ్వేశ్వర్ తుడు లోక్ సభకు ఇచ్చిన లిఖితపూర్వక సమాధానం లో ఈ వివరాలు తెలిపారు.

 

****

(Release ID: 1897845) Visitor Counter : 367