નમસ્કાર,

કાર્યક્રમમાં ઉપસ્થિત દેશના ગૃહ મંત્રી શ્રી અમિત ભાઈ શાહ, આંદામાન અને નિકોબારના લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર, ચીફ ઓફ ડિફેન્સ સ્ટાફ, અમારી ત્રણેય સેનાના પ્રમુખો, ભારતીય કોસ્ટ ગાર્ડના મહાનિર્દેશક, આંદામાન અને નિકોબાર કમાન્ડના કમાન્ડર-ઈન-ચીફ, તમામ અધિકારીઓ, પરમવીર ચક્ર વિજયી બહાદુર સૈનિકોના પરિવારના સભ્યો, અન્ય મહાનુભાવો, મહિલાઓ અને સજ્જનો!

આજે નેતાજી સુભાષની જન્મજયંતિ છે, દેશ આ પ્રેરણા દિવસને બહાદુરી દિવસ તરીકે ઉજવે છે. પરાક્રમ દિવસ નિમિત્તે તમામ દેશવાસીઓને ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છાઓ. આજે શૌર્ય દિવસ પર આંદામાન અને નિકોબાર ટાપુઓમાં નવી સવારના કિરણો નવો ઈતિહાસ લખી રહ્યા છે. અને, જ્યારે ઈતિહાસ રચાય છે, ત્યારે આવનારી સદીઓ પણ તેને યાદ કરે છે, તેનું મૂલ્યાંકન કરે છે અને પ્રેરણા મેળવતી રહે છે. આજે આંદામાન અને નિકોબારના 21 ટાપુઓને નામ આપવામાં આવ્યા છે. આ 21 ટાપુઓ હવે પરમવીર ચક્ર વિજેતા તરીકે ઓળખાશે. નેતાજી સુભાષચંદ્ર બોઝ જ્યાં રહેતા હતા તે ટાપુ પર આજે તેમના જીવન અને યોગદાનને સમર્પિત પ્રેરણાસ્થલી સ્મારકનો શિલાન્યાસ પણ કરવામાં આવ્યો છે. આવનારી પેઢીઓ આ દિવસને સ્વતંત્રતાના સુવર્ણ યુગના એક મહત્વપૂર્ણ અધ્યાય તરીકે યાદ રાખશે. નેતાજીનું આ સ્મારક, શહીદો અને બહાદુર સૈનિકોના નામે આ ટાપુઓ, આપણા યુવાનો માટે, આવનારી પેઢીઓ માટે શાશ્વત પ્રેરણાનું સ્થાન બનશે. હું આંદામાન અને નિકોબાર ટાપુઓના લોકોને અને તમામ દેશવાસીઓને આ માટે અભિનંદન આપું છું. હું નેતાજી સુભાષ અને પરમવીર ચક્ર વિજેતા યોદ્ધાઓને આદરપૂર્વક નમન કરું છું.

ભાઈઓ અને બહેનો,

આંદામાનની આ ધરતી એ ભૂમિ છે જેના આકાશમાં પહેલીવાર મુક્ત ત્રિરંગો લહેરાવવામાં આવ્યો હતો. આ ભૂમિ પર પ્રથમ સ્વતંત્ર ભારત સરકારની રચના થઈ હતી. આ બધા સાથે, આંદામાનની આ જ ધરતી પર, વીર સાવરકર અને તેમના જેવા અસંખ્ય અન્ય નાયકોએ દેશ માટે તપસ્યા, તિતિક્ષા અને બલિદાનના શિખરને સ્પર્શ કર્યો. સેલ્યુલર જેલના કોષો, તે દિવાલ પર જડાયેલું બધું, અપાર વેદના સાથે, તે અભૂતપૂર્વ જુસ્સાના અવાજો ત્યાં પહોંચનારા દરેકના કાનમાં સંભળાય છે. પરંતુ કમનસીબે સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામની એ યાદોને બદલે આંદામાનની ઓળખ ગુલામીના પ્રતીકો સાથે જોડાયેલી હતી. આપણા ટાપુઓના નામ પર પણ ગુલામીની છાપ હતી. હું ભાગ્યશાળી છું કે ચાર-પાંચ વર્ષ પહેલાં જ્યારે હું પોર્ટ બ્લેર ગયો હતો ત્યારે ત્યાંના ત્રણ મુખ્ય ટાપુઓને ભારતીય નામ આપવાની તક મળી હતી. આજે રોસ આઇલેન્ડ નેતાજી સુભાષ ચંદ્ર બોઝ આઇલેન્ડ બની ગયું છે. હેવલોક અને નીલ ટાપુઓ સ્વરાજ અને શહીદ ટાપુઓ બની ગયા છે. અને એ પણ રસપ્રદ છે કે સ્વરાજ અને શહીદ નામો ખુદ નેતાજીએ આપ્યા હતા. આઝાદી પછી પણ આ નામને મહત્વ આપવામાં આવ્યું ન હતું. જ્યારે આઝાદ હિંદ ફોજની સરકારે 75 વર્ષ પૂરા કર્યા ત્યારે અમારી સરકારે આ નામોને ફરીથી સ્થાપિત કર્યા.

સાથીઓ,

આજે 21મી સદીનો સમય જોઈ રહ્યો છે કે કેવી રીતે નેતાજી સુભાષને આઝાદી પછી ભુલાવવાની કોશિશ કરવામાં આવી હતી, આજે દેશ એ જ નેતાજીને દરેક ક્ષણે યાદ કરી રહ્યો છે. આંદામાનમાં જે જગ્યાએ નેતાજીએ પહેલીવાર તિરંગો ફરકાવ્યો હતો, આજે આકાશ ઊંચો તિરંગો આઝાદ હિંદ સેનાની શક્તિના વખાણ કરી રહ્યો છે. જ્યારે દેશભરમાંથી અને દેશના ખૂણે-ખૂણેથી લોકો અહીં આવે છે, ત્યારે સમુદ્ર કિનારે લહેરાતો ત્રિરંગો જોઈને તેમના હૃદયમાં દેશભક્તિનો ભાવ ભરાઈ જાય છે. હવે આંદામાનમાં તેમની યાદમાં જે મ્યુઝિયમ અને સ્મારક બનવા જઈ રહ્યું છે તે આંદામાનની સફરને વધુ યાદગાર બનાવશે. 2019માં, દિલ્હીના લાલ કિલ્લામાં નેતાજી સાથે સંબંધિત આવા એક મ્યુઝિયમનું પણ ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું. આજે, લાલ કિલ્લાની મુલાકાત લેતા લોકો માટે, તે મ્યુઝિયમ દરેક પેઢી માટે પ્રેરણાના સ્થળ જેવું છે. તેવી જ રીતે, બંગાળમાં તેમની 125મી જન્મજયંતિ પર વિશેષ કાર્યક્રમો યોજવામાં આવ્યા હતા, દેશે આ દિવસને ખૂબ જ ધામધૂમથી ઉજવ્યો હતો. તેમના જન્મદિવસને પરાક્રમ દિવસ તરીકે જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો. એટલે કે બંગાળથી લઈને દિલ્હી અને આંદામાન સુધી દેશનો એવો કોઈ હિસ્સો નથી કે જે નેતાજીને વંદન ન કરતું હોય, તેમના વારસાને વળગતું ન હોય.

સાથીઓ,

છેલ્લા 8-9 વર્ષોમાં દેશમાં નેતાજી સુભાષ ચંદ્ર બોઝને લગતા આવા ઘણા કામો થયા છે, જે આઝાદી પછી તરત જ થવા જોઈતા હતા. પરંતુ તે સમયે તે બન્યું ન હતું. સ્વતંત્ર ભારતની પ્રથમ સરકાર પણ 1943માં દેશના એક ભાગ પર બની હતી, હવે દેશ આ વખતે વધુ ગર્વથી સ્વીકારી રહ્યો છે. જ્યારે આઝાદ હિંદ સરકારની રચનાના 75 વર્ષ પૂર્ણ થયા ત્યારે દેશે લાલ કિલ્લા પર ધ્વજ લહેરાવીને નેતાજીને સલામી આપી હતી. દાયકાઓથી નેતાજીના જીવન સાથે જોડાયેલી ફાઈલોનું વર્ગીકરણ કરવાની માંગ કરવામાં આવી રહી હતી. દેશે આ કાર્યને પૂરી નિષ્ઠા સાથે આગળ વધાર્યું. આજે, આપણી લોકતાંત્રિક સંસ્થાઓની સામે, કર્તવ્યના માર્ગ પર પણ, નેતાજી બોઝની ભવ્ય પ્રતિમા આપણને આપણી ફરજોની યાદ અપાવી રહી છે. મને લાગે છે કે દેશના હિતમાં આ કામો ઘણા સમય પહેલા થઈ જવા જોઈએ. કારણ કે, જે દેશોએ પોતાના નાયક-નાયિકાઓને સમયસર જનતા સાથે જોડ્યા, સહિયારા અને સક્ષમ આદર્શો બનાવ્યા, તેઓ વિકાસ અને રાષ્ટ્ર નિર્માણની દોડમાં ઘણા આગળ નીકળી ગયા. આથી, ભારત આઝાદીના સુવર્ણકાળમાં જે કામ કરી રહ્યું છે, તે દિલથી કરી રહ્યું છે.

સાથીઓ,

21 ટાપુઓના નામ બદલવામાં પણ ગંભીર સંદેશા છુપાયેલા છે જેને આજે નવા નામ મળ્યા છે. આ સંદેશ 'એક ભારત, શ્રેષ્ઠ ભારત'ની ભાવના છે. આ સંદેશ છે- 'દેશ માટે આપેલા બલિદાનના અમરત્વનો સંદેશ'. વયમ અમૃતસ્ય પુત્ર. અને, આ સંદેશ છે - ભારતીય સેનાની અનોખી બહાદુરી અને બહાદુરીનો સંદેશ. 21 પરમવીર ચક્ર વિજેતાઓ, જેમના પછી આ ટાપુઓ ઓળખાશે, તેઓ માતૃભૂમિના દરેક કણને પોતાનું સર્વસ્વ માને છે. તેમણે ભારત માતાની રક્ષા માટે સર્વસ્વ બલિદાન આપ્યું હતું. ભારતીય સેનાના તે બહાદુર સૈનિકો દેશના વિવિધ રાજ્યોના હતા. તેઓ જુદી જુદી ભાષા, બોલી અને જીવનશૈલીના હતા. પરંતુ, મા ભારતીની સેવા અને માતૃભૂમિ પ્રત્યેની અતૂટ ભક્તિએ તેમને એક કર્યા, જોડ્યા. એક ધ્યેય, એક માર્ગ, એક હેતુ અને સંપૂર્ણ સમર્પણ.

સાથીઓ,

જેમ સમુદ્ર વિવિધ ટાપુઓને જોડે છે, તેવી જ રીતે 'એક ભારત, શ્રેષ્ઠ ભારત'ની લાગણી ભારત માતાના દરેક બાળકને એક કરે છે. મેજર સોમનાથ શર્મા, પીરુ સિંહ, મેજર શૈતાન સિંઘથી લઈને કેપ્ટન મનોજ પાંડે, સુબેદાર જોગીન્દર સિંઘ અને લાન્સ નાઈક આલ્બર્ટ એક્કા, વીર અબ્દુલ હમીદ અને મેજર રામાસ્વામી પરમેશ્વરનથી લઈને તમામ 21 પરમવીર સુધી, દરેકનો એક જ સંકલ્પ હતો - નેશન ફર્સ્ટ! ભારત પ્રથમ! તેમનો આ સંકલ્પ હવે આ ટાપુઓના નામે કાયમ માટે અમર થઈ ગયો છે. કારગિલ યુદ્ધમાં 'યે દિલ માંગે મોર'ની જીતની ઘોષણા કરનાર કેપ્ટન વિક્રમના નામે આંદામાનની એક પહાડી પણ સમર્પિત કરવામાં આવી રહી છે.

ભાઈઓ બહેનો,

આંદામાન અને નિકોબારના ટાપુઓનું આ નામકરણ માત્ર તે પરમવીર ચક્ર વિજેતાઓ માટે જ નહીં, પરંતુ ભારતીય દળો માટે પણ સન્માન છે. પૂર્વથી પશ્ચિમ, ઉત્તરથી દક્ષિણ, દૂર-દૂર સુધી, સમુદ્ર હોય કે પર્વત, વિસ્તાર નિર્જન હોય કે દુર્ગમ, દેશના દરેક કણની સુરક્ષા માટે દેશની સેના તૈનાત છે. આઝાદીના સમયથી જ આપણી સેનાઓએ યુદ્ધોનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. દરેક પ્રસંગે, દરેક મોરચે, આપણા દળોએ પોતાની બહાદુરી પુરવાર કરી છે. દેશનું કર્તવ્ય છે કે જે સૈનિકોએ આ રાષ્ટ્રીય સંરક્ષણ અભિયાનોમાં પોતાને સમર્પિત કર્યા, સેનાના યોગદાનને વ્યાપકપણે ઓળખવામાં આવે. આજે દેશ એ કર્તવ્ય અને એ જવાબદારી નિભાવવાના તમામ પ્રયાસ કરી રહ્યો છે. આજે દેશ સૈનિકો અને સેનાઓના નામથી ઓળખાય છે.

સાથીઓ,

આંદામાન એક એવી ભૂમિ છે જ્યાં પાણી, પ્રકૃતિ, પર્યાવરણ, પ્રયાસ, બહાદુરી, પરંપરા, પર્યટન, જ્ઞાન અને પ્રેરણા બધું જ છે. દેશમાં આવું કોણ હશે, જેનું મન આંદામાન આવવાનું ન ઈચ્છે? આંદામાનની સંભાવનાઓ વિશાળ છે, અહીં અપાર તકો છે. આપણે આ તકોને ઓળખવી પડશે, આપણે આ સંભવિતતાને જાણવી પડશે. છેલ્લા 8 વર્ષમાં દેશે આ દિશામાં સતત પ્રયાસો કર્યા છે. કોરોનાના આંચકા પછી પણ આ પ્રયાસોના પરિણામો હવે પર્યટન ક્ષેત્રમાં દેખાઈ રહ્યા છે. 2014માં દેશભરમાંથી જેટલા પ્રવાસીઓ આંદામાન આવતા હતા, 2022માં તેના કરતા લગભગ બમણા લોકો અહીં આવ્યા છે. એટલે કે પ્રવાસીઓની સંખ્યા બમણી થઈ છે, તેથી પ્રવાસન સંબંધિત રોજગાર અને આવકમાં પણ વધારો થયો છે. આ સાથે જ છેલ્લાં વર્ષોમાં બીજો મોટો ફેરફાર થયો છે. પહેલા લોકો અહીંની પ્રાકૃતિક સુંદરતા, દરિયાકિનારા વિશે વિચારીને જ આંદામાન આવતા હતા. પરંતુ, હવે આ ઓળખનું વિસ્તરણ પણ થઈ રહ્યું છે. હવે આંદામાન સંબંધિત સ્વતંત્રતા ઈતિહાસ વિશે પણ ઉત્સુકતા વધી રહી છે. હવે લોકો ઈતિહાસ જાણવા અને જીવવા પણ અહીં આવી રહ્યા છે. ઉપરાંત, આંદામાન અને નિકોબારના ટાપુઓ આપણી સમૃદ્ધ આદિવાસી પરંપરાની ભૂમિ રહી છે. પોતાના વારસા પ્રત્યે ગર્વની લાગણી આ પરંપરા માટે પણ આકર્ષણ પેદા કરી રહી છે. હવે નેતાજી સુભાષ ચંદ્ર બોઝ સાથે સંબંધિત સ્મારક અને સેનાની બહાદુરીનું સન્માન કરવાથી દેશવાસીઓમાં અહીં આવવાની નવી ઉત્સુકતા જન્મશે. આગામી સમયમાં અહીં વધુને વધુ પર્યટનની તકો ઉભી થશે.

સાથીઓ,

આપણા દેશની અગાઉની સરકારોમાં, ખાસ કરીને વિકૃત વૈચારિક રાજનીતિના કારણે દાયકાઓથી ચાલતા હીનતાના સંકુલ અને આત્મવિશ્વાસના અભાવને કારણે દેશની સંભવિતતા હંમેશા ઓછો અંદાજવામાં આવતી હતી. આપણા હિમાલયના રાજ્યો હોય, ખાસ કરીને ઉત્તર-પૂર્વના રાજ્યો હોય કે પછી આંદામાન અને નિકોબાર જેવા સમુદ્રી ટાપુના પ્રદેશો હોય, એવું માનવામાં આવતું હતું કે આ દૂરના, દુર્ગમ અને અપ્રસ્તુત વિસ્તારો છે. આ વિચારસરણીને કારણે આવા વિસ્તારો દાયકાઓ સુધી ઉપેક્ષિત હતા, તેમના વિકાસની ઉપેક્ષા કરવામાં આવી હતી. આંદામાન-નિકોબાર ટાપુઓ પણ આના સાક્ષી રહ્યા છે. વિશ્વમાં આવા ઘણા દેશો છે, આવા ઘણા વિકસિત ટાપુઓ છે, જેનું કદ આપણા આંદામાન અને નિકોબાર કરતા ઓછું છે. પરંતુ, તે સિંગાપોર હોય, માલદીવ હોય, સેશેલ્સ હોય, આ દેશો તેમના સંસાધનોના યોગ્ય ઉપયોગથી એક વિશાળ પ્રવાસી આકર્ષણ બની ગયા છે. વિશ્વભરમાંથી લોકો આ દેશોમાં પ્રવાસન અને વ્યવસાયની તકો માટે આવે છે. ભારતના ટાપુઓ પણ સમાન ક્ષમતા ધરાવે છે. આપણે પણ દુનિયાને ઘણું બધું આપી શકીએ છીએ, પરંતુ, તેની પહેલાં ક્યારેય કાળજી લેવામાં આવી ન હતી. સ્થિતિ એવી હતી કે આપણે અહીં કેટલા દ્વીપ છે, કેટલા ટાપુઓ છે તેનો હિસાબ પણ રાખવામાં આવ્યો ન હતો. હવે દેશ આ દિશામાં આગળ વધી રહ્યો છે. હવે દેશમાં કુદરતી સંતુલન અને આધુનિક સંસાધનોને એકસાથે આગળ લઈ જવામાં આવી રહ્યા છે. અમે 'સબમરીન ઓપ્ટિકલ ફાઈબર' દ્વારા આંદામાનને ઝડપી ઈન્ટરનેટ સાથે જોડવાનું કામ શરૂ કર્યું. હવે ફાસ્ટ ઈન્ટરનેટ દેશના અન્ય ભાગોની જેમ આંદામાનમાં પહોંચવાનું શરૂ થઈ ગયું છે. ડિજિટલ પેમેન્ટ અને અન્ય ડિજિટલ સેવાઓ પણ અહીં ઝડપથી વિસ્તરી રહી છે. આંદામાન આવતા અને જતા પ્રવાસીઓને પણ આનો મોટો ફાયદો મળી રહ્યો છે.

સાથીઓ,

ભૂતકાળમાં આંદામાન અને નિકોબારે સ્વતંત્રતા સંગ્રામને નવી દિશા આપી હતી, તેવી જ રીતે ભવિષ્યમાં આ પ્રદેશ પણ દેશના વિકાસને નવી ગતિ આપશે. મને વિશ્વાસ છે કે, આપણે એવા ભારતનું નિર્માણ કરીશું જે સક્ષમ હશે, સમર્થ હશે અને આધુનિક વિકાસની ઊંચાઈઓને સ્પર્શશે. આ ઈચ્છા સાથે હું ફરી એકવાર નેતાજી સુભાષ અને આપણા તમામ બહાદુર સૈનિકોના ચરણોમાં નમન કરું છું. આપ સૌને બહાદુરી દિવસની ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છાઓ! ખુબ ખુબ આભાર.

YP/GP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com