માનનીય પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે મલ્ટી સ્ટેટ કોઓપરેટિવ સોસાયટીઝ (MSCS) એક્ટ, 2002 હેઠળ રાષ્ટ્રીય સ્તરની બહુ-રાજ્ય બીજ સહકારી મંડળીની સ્થાપના અને પ્રોત્સાહન આપવાના ઐતિહાસિક નિર્ણયને મંજૂરી આપી છે જે કાર્ય કરશે. ગુણવત્તાયુક્ત બીજના ઉત્પાદન, પ્રાપ્તિ, પ્રક્રિયા, બ્રાન્ડિંગ, લેબલિંગ, પેકેજિંગ, સંગ્રહ, માર્કેટિંગ અને વિતરણ માટેની સર્વોચ્ચ સંસ્થા; વ્યૂહાત્મક સંશોધન અને વિકાસ; અને સ્વદેશી કુદરતી બીજની જાળવણી અને સંવર્ધન માટે સિસ્ટમ વિકસાવવી; સંબંધિત મંત્રાલયો ખાસ કરીને કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ મંત્રાલય, ઇન્ડિયન કાઉન્સિલ ફોર એગ્રીકલ્ચરલ રિસર્ચ (ICAR) અને નેશનલ સીડ કોર્પોરેશન (NSC)ના સમર્થન સાથે દેશભરની વિવિધ સહકારી મંડળીઓ દ્વારા તેમની યોજનાઓ અને એજન્સીઓ દ્વારા 'સમગ્ર સરકારી અભિગમ'ને અનુસરવામાં આવશે.

માનનીય પ્રધાનમંત્રી શ્રીએ અવલોકન કર્યું છે કે સહકારી સંસ્થાઓની શક્તિનો લાભ લેવા અને "સહકાર-સે-સમૃદ્ધિ" ના વિઝનને સાકાર કરવા માટે તેમને સફળ અને ગતિશીલ વ્યવસાયિક સાહસોમાં પરિવર્તિત કરવાના તમામ પ્રયાસો કરવા જોઈએ કારણ કે કૃષિ અને સંલગ્ન ક્ષેત્રોમાં દેશ સહકારી ગ્રામીણ આર્થિક પરિવર્તનની ચાવી ધરાવે છે.

PACS થી APEX: પ્રાથમિકથી રાષ્ટ્રીય સ્તરની સહકારી મંડળીઓ જેમાં પ્રાથમિક મંડળીઓ, જિલ્લા, રાજ્ય અને રાષ્ટ્રીય સ્તરના ફેડરેશનો અને બહુ રાજ્ય સહકારી મંડળીઓ તેના સભ્ય બની શકે છે. આ તમામ સહકારી મંડળીઓના પેટા-નિયમો મુજબ મંડળીના બોર્ડમાં તેમના ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિઓ હશે.

ગુણવત્તાયુક્ત બીજના ઉત્પાદન, પ્રાપ્તિ, પ્રક્રિયા, બ્રાન્ડિંગ, લેબલિંગ, પેકેજિંગ, સંગ્રહ, માર્કેટિંગ અને વિતરણ માટે રાષ્ટ્રીય સ્તરની બહુ-રાજ્ય બીજ સહકારી મંડળી એક સર્વોચ્ચ સંસ્થા તરીકે કાર્ય કરશે; વ્યૂહાત્મક સંશોધન અને વિકાસ; અને સ્વદેશી કુદરતી બીજની જાળવણી અને સંવર્ધન માટે સિસ્ટમ વિકસાવવી; દેશભરમાં વિવિધ સહકારી મંડળીઓ દ્વારા સંબંધિત મંત્રાલયો ખાસ કરીને કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ મંત્રાલય, ઇન્ડિયન કાઉન્સિલ ફોર એગ્રીકલ્ચરલ રિસર્ચ (ICAR) અને નેશનલ સીડ કોર્પોરેશન (NSC) દ્વારા તેમની યોજનાઓ અને એજન્સીઓ દ્વારા સમર્થન પ્રાપ્ત કરી કાર્ય કરશે.

સૂચિત સોસાયટી તમામ સ્તરોના નેટવર્કનો ઉપયોગ કરીને બિયારણ બદલવાના દર, વિવિધતાના રિપ્લેસમેન્ટ દરને વધારવામાં, ગુણવત્તાયુક્ત બીજની ખેતી અને બીજની વિવિધતાના અજમાયશમાં ખેડૂતોની ભૂમિકાને સુનિશ્ચિત કરવા, એક જ બ્રાન્ડ નામ સાથે પ્રમાણિત બીજનું ઉત્પાદન અને વિતરણ કરવામાં મદદ કરશે. સહકારી ગુણવત્તાયુક્ત બિયારણની ઉપલબ્ધતાથી ખાદ્ય સુરક્ષાને મજબૂત કરવામાં અને ખેડૂતોની આવક વધારવામાં કૃષિ ઉત્પાદકતા વધારવામાં મદદ મળશે. ગુણવત્તાયુક્ત બિયારણના ઉત્પાદન દ્વારા સારા ભાવની પ્રાપ્તિ દ્વારા, ઉચ્ચ ઉપજ આપતી વિવિધતા (HYV) બિયારણોના ઉપયોગ દ્વારા પાકનું વધુ ઉત્પાદન અને સોસાયટી દ્વારા ઉત્પન્ન થયેલ સરપ્લસમાંથી ડિવિડન્ડની વહેંચણી દ્વારા સભ્યોને લાભ થશે.

બિયારણ સહકારી મંડળી ગુણવત્તાયુક્ત બીજની ખેતી અને બિયારણની વિવિધતાના ટ્રાયલ, ઉત્પાદન અને એક જ બ્રાન્ડ નામ સાથે પ્રમાણિત બીજના વિતરણમાં ખેડૂતોની ભૂમિકાને સુનિશ્ચિત કરીને SRR, VRR વધારવા માટે સહકારી માળખાના તમામ સ્વરૂપો અને અન્ય તમામ માધ્યમોનો સમાવેશ કરશે.

આ રાષ્ટ્રીય સ્તરની બીજ સહકારી મંડળી દ્વારા ગુણવત્તાયુક્ત બિયારણનું ઉત્પાદન દેશમાં કૃષિ ઉત્પાદનમાં વધારો કરશે જેનાથી કૃષિ અને સહકારી ક્ષેત્રમાં વધુ રોજગારી મળશે; આયાતી બિયારણો પરની અવલંબન ઘટાડવી અને ગ્રામીણ અર્થવ્યવસ્થાને પ્રોત્સાહન આપવું, “મેક ઇન ઇન્ડિયા”ને પ્રોત્સાહન આપવું અને આત્મનિર્ભર ભારત તરફ દોરી જવું.

YP/GP/JD