దేశీయ బొమ్మల పరిశ్రమలో మరింత పోటీతత్వం పెంచేందుకు ప్రభుత్వం అన్నిరకాల సహాయాన్ని అందిస్తోంది. కొన్ని చర్యలలో మేడ్ ఇన్ ఇండియా బొమ్మలను ప్రచారం చేయడం; భారతీయ విలువలు, సంస్కృతి మరియు చరిత్ర ఆధారంగా బొమ్మల రూపకల్పన; బొమ్మలను అభ్యాస వనరుగా ఉపయోగించడం; బొమ్మల రూపకల్పన మరియు తయారీకి హ్యాకథాన్‌లు మరియు గొప్ప సవాళ్లను నిర్వహించడం; బొమ్మల నాణ్యత పర్యవేక్షణ; ఉప-ప్రామాణిక మరియు అసురక్షిత బొమ్మల దిగుమతులను పరిమితం చేయడం మరియు స్వదేశీ బొమ్మల సమూహాలను ప్రోత్సహించడం.. ఇవన్నీ ఇందులో భాగమే.

 

గత మూడేళ్లలో బొమ్మల ఎగుమతులు 61.38% పెరిగాయి. ఆర్థిక సంవత్సరం (FY) 2018-19లో USD 202 మిలియన్ల నుండి FY 2021-22లో USD 326 మిలియన్లకి పెరిగింది. గత మూడేళ్లలో బొమ్మల దిగుమతి 70% తగ్గింది. 2018-19 ఆర్థిక సంవత్సరంలో USD 371 మిలియన్ల నుండి FY 2021-22లో USD 110మిలియన్లకి తగ్గింది. 2018-19 నుండి 2021-22 మధ్య కాలంలో బొమ్మల ఎగుమతులు మరియు దిగుమతుల విలువ అనుబంధం-Aలో పొందుపరిచారు.

 

దేశీయ ఉత్పత్తిని పెంచడానికి మరియు బొమ్మల దిగుమతులను తగ్గించడానికి ప్రభుత్వం తీసుకున్న కొన్ని చర్యలు క్రింది విధంగా ఉన్నాయి:

 

i. డైరెక్టరేట్ జనరల్ ఆఫ్ ఫారిన్ ట్రేడ్ (DGFT) నోటిఫికేషన్ నెం.33/2015-2020, తేదీ 02.12.2019 ప్రకారం ప్రతి సరుకుకు నమూనా పరీక్షను తప్పనిసరి చేసింది. అలాగే నాణ్యత పరీక్ష విజయవంతమైతే తప్ప అమ్మకానికి అనుమతి లేదు. విఫలమైతే, దిగుమతిదారు ధరతో సరుకు వెనక్కి పంపుతారు లేదా నాశనం చేస్తారు.

ii. టాయ్స్-HS కోడ్-9503పై ప్రాథమిక కస్టమ్ డ్యూటీ (BCD) ఫిబ్రవరి, 2020లో 20% నుండి 60%కి పెంచారు.

iii. ప్రభుత్వం 25/02/2020న టాయ్స్ (క్వాలిటీ కంట్రోల్) ఆర్డర్, 2020ని జారీ చేసింది. దీని ద్వారా బొమ్మలు 01/01/2021 నుండి అమలులోకి వచ్చేటటువంటి నిర్బంధ బ్యూరో ఆఫ్ ఇండియన్ స్టాండర్డ్స్ (BIS) ధృవీకరణ కిందకు వస్తాయి. క్వాలిటీ కంట్రోల్ ఆర్డర్ (QCO) ప్రకారం, ప్రతి బొమ్మ సంబంధిత భారతీయ ప్రమాణాల అవసరాలకు అనుగుణంగా ఉండాలి. అలాగే BIS (కన్ఫార్మిటీ అసెస్‌మెంట్) రెగ్యులేషన్స్, 2018 యొక్క స్కీమ్-I ప్రకారం BIS నుండి లైసెన్స్ కింద స్టాండర్డ్ మార్క్‌ను కలిగి ఉండాలి. దేశీయ తయారీదారులు మరియు వారి బొమ్మలను భారతదేశానికి ఎగుమతి చేయాలనుకునే విదేశీ తయారీదారులకు ఈ QCO వర్తిస్తుంది.

iv. విద్యా మంత్రిత్వ శాఖ టాయ్‌కాథాన్ 21ని నిర్వహించింది. ఇది బొమ్మల పరిశ్రమ ఎదుర్కొంటున్న సమస్యలకు సమూహ పరిష్కారాల కోసం 6 మంత్రిత్వ శాఖలు & విభాగాలు చేసిన ప్రత్యేక ప్రయత్నం. ఈ కార్యక్రమం కోసం 1.2 లక్షల మంది రిజిస్ట్రెంట్‌లు మరియు 17,000 ఆలోచనలను సమర్పించారు. పెద్ద సంఖ్యలో 50 లక్షలు విలువైన బహుమతులు గెలుచుకోవడానికి 13900 బృందాలు ఏర్పాటు చేశారు.

v. వర్చువల్ టాయ్ ఫెయిర్ ‘ది ఇండియా టాయ్ ఫెయిర్, 2021 (TITF)’ ఫిబ్రవరి 27 నుండి మార్చి 04, 2021 వరకు నిర్వహించారు. 30 రాష్ట్రాలు మరియు UTల నుండి 68 క్లస్టర్‌లను కవర్ చేస్తూ దాదాపు 1074 మంది ఎగ్జిబిటర్లు వర్చువల్ ప్లాట్‌ఫారమ్‌లోకి ఎక్కారు. 11 రాష్ట్రాలు ‘భాగస్వామ్య రాష్ట్రాలు’గా పాల్గొన్నాయి. 25 లక్షల మందికి పైగా సందర్శకులు జాతరలో పాల్గొన్నారు. ప్రపంచవ్యాప్తంగా 103 మంది ప్రముఖ వక్తలు 41 సెషన్‌లు/వెబినార్‌లకు హాజరయ్యారు.

vi. మైక్రో, స్మాల్ & మీడియం ఎంటర్‌ప్రైజెస్ (MSME) మంత్రిత్వ శాఖ సాంప్రదాయ పరిశ్రమల పునరుత్పత్తి కోసం నిధి (SFURTI) కింద, 19 టాయ్ క్లస్టర్‌లను ఆమోదించారు. ఈ 19 క్లస్టర్లలో మధ్యప్రదేశ్‌లో 9, రాజస్థాన్‌లో 3, ఉత్తరప్రదేశ్‌లో 2, కర్ణాటకలో 2, ఆంధ్రప్రదేశ్, మహారాష్ట్ర, తమిళనాడులో ఒక్కొక్కటి చొప్పున ఆమోదం పొందాయి. ఈ సమూహాలు కొండపల్లి వుడెన్ టాయ్ క్లస్టర్, చన్నపట్నం లాక్‌వేర్ టాయ్స్ క్లస్టర్, సాగర వుడ్‌క్రాఫ్ట్స్ క్లస్టర్, టాయ్ క్లస్టర్ బుడ్ని, సాఫ్ట్ టాయ్‌లు మరియు స్పోర్ట్స్‌వేర్ క్లస్టర్, వెదురు ఆధారిత స్వదేశీ బొమ్మల క్లస్టర్, సాంప్రదాయ భారతీయ వెదురు మరియు చెక్క ఆధారిత బొమ్మలు. బేస్డ్ యాక్సెసరీస్ క్లస్టర్, వెదురు క్రాఫ్ట్ మరియు వెదురు బొమ్మల క్లస్టర్, సాఫ్ట్ టాయ్స్ క్లస్టర్, ఇండోర్ మహిళా గార్మెంట్ లెదర్ టాయ్‌లు మరియు జ్యూట్ ప్రొడక్ట్ క్లస్టర్, వుడ్ బేస్డ్ టాయ్స్ క్లస్టర్, ఖరీదైన టాయ్స్ క్లస్టర్, వుడ్ క్రాఫ్ట్ క్లస్టర్, ట్రెడిషనల్ ఇండియన్ ఫ్యాబ్రిక్ బేస్డ్ టాయ్స్ క్లస్టర్ క్లస్టర్, పామ్ లీవ్స్ టాయ్స్ మరియు లెదర్ ప్రొడక్ట్స్ క్లస్టర్, వుడెన్ టాయ్స్ అండ్ కార్వింగ్ క్లస్టర్ మరియు లక్నో సాఫ్ట్ టాయ్స్ క్లస్టర్. ఈ క్లస్టర్లు భారత ప్రభుత్వ సహాయం రూ. 55.65 కోట్లుతో 11,749 మంది కళాకారులకు ఉపయోగపడుతోంది.

 vii. క్లస్టర్ ఆర్టిజన్ల సమగ్ర అభివృద్ధిని దృష్టిలో ఉంచుకుని టెక్స్‌టైల్స్ మంత్రిత్వ శాఖ దేశవ్యాప్తంగా 13 క్లస్టర్‌లను గుర్తించింది. ఈ క్లస్టర్లు చన్నపట్న, కిన్హాల్, కొండపల్లి, ఏటికోపాక, నిర్మల్, తంజోర్, కడప్పా, వారణాసి చిత్రకూట్, జైపూర్, ధుబ్రి, బిష్ణుపూర్ మరియు ఇండోర్‌లో ఉన్నాయి.

viii. టాయ్‌కాథాన్ 2021 విజేతలకు సహకార అవకాశాలను సృష్టించడం మరియు భారతీయ విలువలు, సంస్కృతి మరియు చరిత్ర ఆధారంగా బొమ్మలను రూపొందించే దృక్పథాన్ని గ్రహించడం కోసం ఆవిష్కర్తలు మరియు బొమ్మల తయారీదారుల మధ్య అర్ధవంతమైన సంభాషణను ప్రారంభించడం కోసం DPIIT 2022 జనవరి 4 నుండి 5వ తేదీలలో ‘టాయ్ బిజినెస్ లీగ్’ని నిర్వహించింది.

ix. యునైటెడ్ అరబ్ ఎమిరేట్స్ (UAE)తో భారత ప్రభుత్వం స్వేచ్ఛా వాణిజ్య ఒప్పందంపై సంతకం చేసింది. భారతదేశం-యుఎఇ సమగ్ర ఆర్థిక భాగస్వామ్య ఒప్పందం (సిఇపిఎ) 1 మే 2022 నుండి అమలులోకి వచ్చింది. ఈ ఒప్పందం ప్రకారం యుఎఇ భారతీయ బొమ్మల ఎగుమతులకు జీరో డ్యూటీ మార్కెట్ యాక్సెస్‌ను అందిస్తుంది.

 

అనుబంధం-A

 

 

2018-19 to 2021-22 సమయంలో బొమ్మల ఎగుమతుల వివరాలు

 

US$ Millionలలో విలువలు
ఆర్థిక సంవత్సరం	HSN Code 9503	HSN Code 9504	HSN Code 9505
	ఇతర బొమ్మలు, పరిమాణం తగ్గించిన బొమ్మలు, ఒకే తరహా నమూనాలు.. మొదలైనవి.	వీడియోగేమ్ కన్సోల్స్, మెషీన్స్, ఫన్ ఫెయిర్ కి సంబంధించిన ఆర్టికల్స్, టేబుల్ లేదా పార్లర్ గేమ్స్	ఫెస్టివల్, కార్నివాల్ లేదా ఇతర ఎంటర్టైన్మెంట్ ఆర్టికల్స్ (కంజూరింగ్ ట్రిక్స్, నోవల్టీ జోక్స్ వంటివి)
2018-2019	109.28	19.82	74.36
2019-2020	129.60	27.42	81.73
2020-2021	141.21	25.84	71.90
2021-2022	177.04	32.27	117.32

Source: Department of Commerce Website

 

2018-19 to 2021-22 సమయంలో బొమ్మల దిగుమతుల వివరాలు

 

US$ Millionలలో వివరాలు
ఆర్థిక సంవత్సరం	HSN Code 9503	HSN Code 9504	HSN Code 9505
	ఇతర బొమ్మలు, పరిమాణం తగ్గించిన బొమ్మలు, ఒకే తరహా నమూనాలు.. మొదలైనవి.	వీడియోగేమ్ కన్సోల్స్, మెషీన్స్, ఫన్ ఫెయిర్ కి సంబంధించిన ఆర్టికల్స్, టేబుల్ లేదా పార్లర్ గేమ్స్	ఫెస్టివల్, కార్నివాల్ లేదా ఇతర ఎంటర్టైన్మెంట్ ఆర్టికల్స్ (కంజూరింగ్ ట్రిక్స్, నోవల్టీ జోక్స్ వంటివి)
2018-2019	304.08	53.03	14.58
2019-2020	279.25	48.38	16.30
2020-2021	129.63	38.12	10.17
2021-2022	35.88	54.95	18.89

Source: Department of Commerce Website

వాణిజ్యం మరియు పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి శ్రీ సోమ్ ప్రకాష్ ఈరోజు లోక్‌సభలో లిఖితపూర్వక సమాధానంలో ఈ సమాచారాన్ని అందించారు.

 

****

(Release ID: 1846157) Visitor Counter : 105