પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીજીની પહેલને કારણે આજે ભારત દરેક ક્ષેત્રમાં પ્રગતિ કરી રહ્યું છે, આજના યુગમાં સાયબર સુરક્ષા વિના દેશના વિકાસની કલ્પના પણ શક્ય નથી

સાયબર સુરક્ષા રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાનો અભિન્ન ભાગ છે અને મોદી સરકાર તેને મજબૂત કરવા માટે શક્ય તમામ પ્રયાસો કરી રહી છે

ભારતને ડિજિટલ ક્રાંતિના ક્ષેત્રમાં આગળ લઈ જવા માટે સાયબર સેફ ઈન્ડિયાનું નિર્માણ કરવામાં આવી રહ્યું છે, તેનો સૌથી મહત્વનો સ્તંભ જનજાગૃતિ છે કારણ કે જાગૃતિ વિના તે પરિપૂર્ણ થઈ શકતું નથી

પ્રધાનમંત્રી મોદીનું વિઝન છે કે દરેક ભારતીયે ટેક્નોલોજી અને ઈન્ટરનેટ દ્વારા કનેક્ટ થઈને પોતાની જાતને સશક્ત કરવી જોઈએ અને ડિજિટલ ઈન્ડિયા જેવા કાર્યક્રમો દ્વારા લોકોનું સશક્તિકરણ થઈ રહ્યું છે અને તેમના જીવનમાં પણ સકારાત્મક પરિવર્તન આવી રહ્યા છે

નાણાકીય વર્ષ 2022માં UPI પરના વ્યવહારો એક ટ્રિલિયન ડોલરને પાર કરી ગયા છે અને આજે આપણે ડિજિટલ વ્યવહારોમાં વિશ્વમાં પ્રથમ છીએ

વર્ષ 2012માં 3377 સાયબર ક્રાઈમ નોંધાયા હતા અને 2020માં રિપોર્ટિંગની સંખ્યા 50 હજાર સુધી પહોંચી હતી

ત્રણ વર્ષ પહેલા શરૂ કરાયેલા સાયબર ક્રાઈમ રિપોર્ટિંગ પોર્ટલ પર અત્યાર સુધીમાં વિવિધ પ્રકારની 11 લાખથી વધુ ફરિયાદો નોંધાઈ ચૂકી છે, સોશિયલ મીડિયા ક્રાઈમ માટે પણ બે લાખથી વધુ ફરિયાદો નોંધાઈ છે

મોદીજીએ કરોડો લોકોને દેશની અર્થવ્યવસ્થા સાથે જોડીને ડિજિટલી સશક્તિકરણનું કામ કર્યું છે, માત્ર પ્રધાનમંત્રી જન ધન યોજના હેઠળ 45 કરોડ નવા ખાતા ખોલવામાં આવ્યા છે અને ગત 8 વર્ષમાં દેશમાં 32 કરોડ RuPay ડેબિટ કાર્ડનું વિતરણ કરવામાં આવ્યું છે

વર્ષ 2021માં, કુલ વૈશ્વિક ડિજિટલ ચૂકવણીના 40 ટકા ભારતમાં થયા હતા અને BHIM-UPI હવે માત્ર એક ભારતીય એપ્લિકેશન નથી પરંતુ વૈશ્વિક બની ગઈ છે અને ફ્રાન્સ, સિંગાપોર, UAE, ભૂટાન અને નેપાળ જેવા ઘણા દેશો તેનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે

અમે જન ધન, આધાર અને મોબાઈલ દ્વારા DBT સુનિશ્ચિત કર્યું છે, લગભગ 52 મંત્રાલયોની 300 થી વધુ યોજનાઓ DBTને આવરી લે છે અને અત્યાર સુધીમાં સાત વર્ષમાં 23 લાખ કરોડની રકમ સીધી લાભાર્થીઓના બેંક ખાતામાં ટ્રાન્સફર કરવાનું કામ કેન્દ્રમાંની નરેન્દ્ર મોદી સરકારે કર્યું છે

મોદી સરકારે દેશમાં અત્યાર સુધીમાં 5.75 લાખ કિમી ફાઈબર કેબલનું નેટવર્ક બિછાવ્યું છે અને છેલ્લા 8 વર્ષમાં 1,80,000 ગામડાઓને જોડવાનું કામ કરવામાં આવ્યું છે, જે માત્ર 8 વર્ષ પહેલા આ સંખ્યા 10,000 કરતા પણ ઓછી હતી

સાયબર છેતરપિંડી અને અન્ય પ્રકારના સાયબર હુમલાઓ આજે વિશ્વના સૌથી મોટા પડકારોમાંથી એક છે અને મોદી સરકાર તેનાથી દેશને બચાવવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે

સાયબર ગુનાઓનું નિવારણ ગૃહ મંત્રાલયના I4C અને CIS વિભાગ હેઠળ સાત સ્તંભોમાં ચાલી રહ્યું છે - નેશનલ સાયબર ક્રાઈમ થ્રેટ એનાલિટિક્સ યુનિટ, નેશનલ સાયબર ક્રાઈમ રિપોર્ટિંગ પોર્ટલ, નેશનલ સાયબર ક્રાઈમ ટ્રેનિંગ સેન્ટર, નેશનલ સાયબર ક્રાઈમ રિસર્ચ એન્ડ ઈનોવેશન સેન્ટર, જોઈન્ટ સાયબર ક્રાઈમ કોઓર્ડિનેશન, નેશનલ સાયબર ક્રાઈમ ઈકોસિસ્ટમ મેનેજમેન્ટ યુનિટ અને નેશનલ સાયબર ક્રાઈમ ફોરેન્સિક લેબોરેટરી

આવનારા દિવસોમાં ડેટા અને માહિતી બંને એક મોટી આર્થિક શક્તિ બનવા જઈ રહી છે, તેથી આપણે ડેટા અને માહિતીની સુરક્ષા માટે પોતાને તૈયાર કરવા પડશે

કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રી, શ્રી અમિત શાહે આજે નવી દિલ્હીમાં વિજ્ઞાન ભવન ખાતે સાયબર સુરક્ષા અને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા (સાયબર ક્રાઈમથી આઝાદી - સ્વતંત્રતાનો અમૃત મહોત્સવ) પરની રાષ્ટ્રીય પરિષદને સંબોધિત કરી હતી. આ કાર્યક્રમમાં કેન્દ્રીય ગૃહ સચિવ સહિત ગૃહ મંત્રાલય અને કેન્દ્રીય સંસ્કૃતિ મંત્રાલયના અનેક વરિષ્ઠ અધિકારીઓ હાજર રહ્યા હતા.

આ પ્રસંગે કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ તેમના સંબોધનમાં જણાવ્યું હતું કે દેશના પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ સ્વતંત્રતાના અમૃત પર્વથી લઈને દેશની આઝાદીની શતાબ્દી સુધીના 25 વર્ષના સમયગાળાને અમૃતકાળ તરીકે ઓળખાવ્યો છે. આ અમૃતકાળ દરમિયાન દેશને દરેક ક્ષેત્રમાં વિશ્વમાં સર્વોચ્ચ સ્થાન અપાવવા માટે અનેક મંત્રાલયો, વિભાગો દ્વારા અનેક કાર્યક્રમો કરવામાં આવ્યા છે. આ માટે આપણી સામે શું પડકારો છે તે વિચારવાનો પણ સમય છે અને આ કર્યા પછી દરેક વિભાગ, મંત્રાલયે 25 વર્ષનો કાર્યક્રમ બનાવવો જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે 130 કરોડ લોકોની સંકલ્પ શક્તિ જ ભારતને સર્વોચ્ચ સ્થાને લઈ જવાનું માધ્યમ બની શકે છે.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે આજના યુગમાં સાયબર સુરક્ષા વિના ભારતના વિકાસની કલ્પના કરવી શક્ય નથી. પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની પહેલને કારણે આજે ભારત દરેક ક્ષેત્રમાં પ્રગતિ કરી રહ્યું છે. જો આપણે સાયબર સુરક્ષા સુનિશ્ચિત નહીં કરીએ તો આપણી પોતાની તાકાત આપણા માટે મોટો પડકાર બની જશે. તેથી જ ડિજિટલ ક્રાંતિના યુગમાં સાયબર સુરક્ષાના પડકારો અને ઉકેલો શોધવા અને સાયબર સુરક્ષાની માહિતી દરેક વ્યક્તિ સુધી પહોંચે તે માટે આ કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે.

શ્રી શાહે કહ્યું કે છેલ્લા 200 વર્ષમાં વિશ્વની ક્રાંતિનું વિશ્લેષણ કરીએ તો તેની શરૂઆત સ્ટીમ એન્જીનથી થઈ, પછી વિદ્યુત ઉર્જામાંથી ઈન્ફોર્મેશન ટેકનોલોજીમાં આવી અને હવે આપણે ડીજીટલ ક્રાંતિ તરફ આગળ વધી રહ્યા છીએ. જો ભારતે આ ક્ષેત્રમાં આગળ વધવું હોય તો સાયબર સેફ ઈન્ડિયા બનાવવું પડશે. તેમણે કહ્યું કે આજે પ્રધાનમંત્રીનું વિઝન છે કે દરેક ભારતીયે ટેક્નોલોજી અને ઈન્ટરનેટ દ્વારા પોતાને સશક્ત બનાવવું જોઈએ. ડિજિટલ ઈન્ડિયા કાર્યક્રમને કારણે સશક્તિકરણની સાથે સાથે લોકોના જીવનમાં પણ સકારાત્મક પરિવર્તન આવ્યું છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે આજે સાયબર સેફ ઈન્ડિયાના વિઝનમાં જનજાગૃતિ સૌથી મહત્વપૂર્ણ આધારસ્તંભ છે કારણ કે જાગૃતિ વિના તેનો ઉપયોગ કરી શકાતો નથી. આથી જ જનજાગૃતિ, જનહિત, જનહિતમાં ટેક્નોલોજીના પડકારોનો ઉકેલ શોધવાના પ્રયાસો અને છેવટે લોકકલ્યાણ. આજે 130 કરોડ ભારતીયોને DBT દ્વારા સરકાર તરફથી સીધા તેમના બેંક ખાતામાં લાભ મળે છે. 2014 પહેલા, અમે આની કલ્પના કરી શક્યા નહોતા કારણ કે એવા કરોડો લોકો હતા જેમના પરિવારમાં બેંક ખાતા નથી. આજે 8 વર્ષમાં દેશમાં એક પણ પરિવાર એવો નથી જેનું બેંક ખાતું ન હોય અને સરકારી યોજનાઓનો લાભ તેમના સુધી ઓનલાઈન પહોંચે છે. વર્ષે 13 કરોડ ખેડૂતોના ખાતામાં રૂ. 6000 પહોંચે છે. તેમણે કહ્યું કે આ એક મોટી ઉપલબ્ધિ છે પરંતુ સાથે સાથે તે એક મોટો પડકાર પણ છે. દેશને સાયબર ફ્રોડ અને અનેક પ્રકારના સાયબર હુમલાઓથી સુરક્ષિત રાખવો એ આપણી સામે મોટો પડકાર છે.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે આપણે સાયબર સુરક્ષાને દેશના છેવાડે થી છેવાડાના વિસ્તારથી લઈને દેશના દરેક ભાગમાં લઈ જવાનો પ્રયાસ કરવો જોઈએ. આ કાર્યક્રમ દ્વારા સાયબર સ્વચ્છતા, સાયબર ગુનાઓ અટકાવવાનાં પગલાં, ક્રાઈમ રીપોર્ટીંગ પોર્ટલને લોકપ્રિય બનાવવા, સાયબર ફાયનાન્સીયલ ક્રાઈમ રીપોર્ટીંગ હેલ્પલાઈન નંબરને લોકપ્રિય બનાવવા જેવા વિવિધ પગલાઓ દ્વારા લોકોમાં જાગૃતિ લાવવાના પ્રયાસો કરવામાં આવ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે સાયબર સ્પેસનો દુરુપયોગ કોઈ નવી વાત નથી. માલવેર એટેક હોય, ફિશીંગ હોય, ક્રિટિકલ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પરના હુમલા હોય, ડેટાની ચોરી હોય, ઓનલાઈન છેતરપિંડી હોય, ચાઈલ્ડ પોર્નોગ્રાફી હોય, આજે આપણી સામે ઘણા પડકારો છે. વર્ષ 2012માં 3377 સાયબર ગુના નોંધાયા હતા અને 2020માં રિપોર્ટિંગનો આંકડો 50 હજાર પર પહોંચ્યો હતો, 2020માં દરરોજ 136 સાયબર ક્રાઈમના કેસ નોંધાયા હતા, દર એક લાખની વસ્તીએ સાયબર ગુનાઓની સંખ્યામાં પણ ચાર વર્ષમાં 270 ટકાનો વધારો થયો હતો. 2016માં તે 1 હતો અને 2020માં તે વધીને 3.7 થયો. આ દર્શાવે છે કે આવનારા સમયમાં આ વૃદ્ધિ કેટલો મોટો પડકાર બની શકે છે. સાયબર ક્રાઈમ રિપોર્ટિંગ પોર્ટલ ત્રણ વર્ષ પહેલા શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. જેના પર અત્યાર સુધીમાં વિવિધ પ્રકારની 11 લાખથી વધુ ફરિયાદો નોંધાઈ છે. સોશિયલ મીડિયા ક્રાઈમની બે લાખથી વધુ ફરિયાદો પણ નોંધાઈ છે. આ વોલ્યુમ દિવસેને દિવસે વધતું જઈ રહ્યું છે કારણ કે આજે ભારતમાં 800 મિલિયન ભારતીયોની ઓનલાઈન હાજરી છે, 2025 સુધીમાં અને 400 મિલિયન ભારતીયો ડિજિટલ વિશ્વમાં પ્રવેશ કરશે, છેલ્લા 8 વર્ષમાં ઈન્ટરનેટ કનેક્શનમાં 231% વધારો થયો છે.

શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે એકલા પ્રધાનમંત્રી જન ધન યોજના હેઠળ 45 કરોડ નવા ખાતા ખોલવામાં આવ્યા છે અને છેલ્લા 8 વર્ષમાં દેશમાં 32 કરોડ રુપે ડેબિટ કાર્ડનું વિતરણ કરવામાં આવ્યું છે. આ 32 કરોડ લોકો ક્યારેય ડેબિટ કે ક્રેડિટ કાર્ડની દુનિયામાં નથી આવ્યા અને ભલે તેમના વ્યવહારો નાના હોય, પણ તેમની ઓનલાઈન હાજરી દર્શાવે છે કે અમારો બિઝનેસ કેવી રીતે વધી રહ્યો છે. નાણાકીય વર્ષ 2022માં UPI પરના વ્યવહારો એક ટ્રિલિયન ડૉલરને પાર કરી ગયા છે અને સમગ્ર વિશ્વ આશ્ચર્યચકિત છે કે એકલા UPI પરના વ્યવહારો એક ટ્રિલિયન ડૉલરને પાર કરી ગયા છે. ડિજિટલ પેમેન્ટમાં આપણે વિશ્વમાં પ્રથમ છીએ. 2021માં કુલ વૈશ્વિક ડિજિટલ પેમેન્ટ્સમાં ભારતનો હિસ્સો 40 ટકા છે, જે આપણું કદ દર્શાવે છે. BHIM-UPI હવે માત્ર એક ભારતીય એપ નથી રહી પરંતુ વૈશ્વિક બની ગઈ છે. UPI અને BHIM એપ સિંગાપોર, UAE, ભૂતાન, નેપાળ અને હવે ફ્રાન્સમાં પણ સ્વીકારવામાં આવી છે.

કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રીએ કહ્યું કે અમે જન ધન, આધાર અને મોબાઈલ દ્વારા DBT સુનિશ્ચિત કર્યું છે. લગભગ 52 મંત્રાલયોની 300 થી વધુ યોજનાઓ DBTને આવરી લે છે અને અત્યાર સુધી કેન્દ્રની નરેન્દ્ર મોદી સરકારે સાત વર્ષમાં 23 લાખ કરોડ રૂપિયાની રકમ સીધી બેંક ખાતામાં ટ્રાન્સફર કરવાનું કામ કર્યું છે. તેના કારણે લગભગ બે લાખ કરોડ રૂપિયાની બચત પણ થઈ છે. ભારતનેટ પણ ખૂબ જ ઝડપથી વિકાસ કરી રહ્યું છે. 5.75 લાખ કિમી ફાઇબર કેબલ નાખવામાં આવી છે અને છેલ્લા 8 વર્ષમાં 1,80,000 ગામડાઓને જોડવાનું કામ કરવામાં આવ્યું છે જે 8 વર્ષ પહેલાં 10,000 કરતાં પણ ઓછું હતું. આપણા બધાની સામે કેટલો મોટો પડકાર આવવાનો છે તે આપણે જાણવું જોઈએ.પરંતુ ભારત સરકારનું ગૃહ મંત્રાલય પણ સાયબર છેતરપિંડી અટકાવવા માટે ખૂબ જ સતર્કતાથી સંપૂર્ણ રીતે જાગૃત છે અને ઝડપથી આગળ વધી રહ્યું છે.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે 2017માં ગૃહ મંત્રાલયમાં પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં સાયબર એન્ડ ઇન્ફોર્મેશન સિક્યોરિટી (CIS) ડિવિઝનની રચના કરવામાં આવી હતી અને ત્યાંથી સાયબરની દિશામાં ઘણાં પગલાં લેવામાં આવ્યા હતા. સુરક્ષા. I4C અને CIS ડિવિઝન સાત સ્તંભોમાં સાયબર ગુનાઓને રોકવા માટે કામ કરી રહ્યું છે - નેશનલ સાયબર ક્રાઈમ થ્રેટ એનાલિટિક્સ યુનિટ, નેશનલ સાયબર ક્રાઈમ રિપોર્ટિંગ પોર્ટલ, નેશનલ સાયબર ક્રાઈમ ટ્રેનિંગ સેન્ટર, નેશનલ સાયબર ક્રાઈમ રિસર્ચ એન્ડ ઈનોવેશન સેન્ટર, સંયુક્ત સાયબર ક્રાઈમ કોઓર્ડિનેશન, નેશનલ સાયબર ક્રાઈમ ઈકોસિસ્ટમ મેનેજમેન્ટ યુનિટ અને નેશનલ સાયબર ક્રાઈમ ફોરેન્સિક લેબોરેટરી. I4C એ ક્ષમતા નિર્માણ માટે પણ ઘણું કામ કર્યું છે. સાયટ્રેન પોર્ટલ દ્વારા દેશભરના પોલીસ દળોના 16000 થી વધુ અધિકારીઓને આ પોર્ટલ પર તાલીમ આપવામાં આવી છે અને 6000 લોકોને પ્રમાણપત્રો પણ આપવામાં આવ્યા છે. આ સાથે સાયબર ક્રાઈમ ફોરેન્સિક તપાસમાં નેશનલ સાયબર ક્રાઈમ ફોરેન્સિક લેબોરેટરી તેમજ નેશનલ ફોરેન્સિક સાયન્સ યુનિવર્સિટીમાં પણ સંશોધન કાર્ય ચાલી રહ્યું છે. દેશ અને દુનિયામાં ક્યાંય પણ નવા પ્રકારનું સાયબર ફ્રોડ કે સાયબર એટેક થાય તો નેશનલ ફોરેન્સિક સાયન્સ યુનિવર્સીટી તેની સંજ્ઞાન લઈને તેના પર સંશોધન કરી રહી છે અને તેમાંથી રક્ષણ અને રક્ષણની વ્યવસ્થા વિકસાવવા માટે કામ કરી રહી છે. હું તમને બધાને ખાતરી આપી શકું છું કે નેશનલ ફોરેન્સિક સાયન્સ યુનિવર્સિટીનું અમારું યુનિટ વિશ્વમાં ટોચ પર છે. વિશ્વભરમાં સાયબર છેતરપિંડીનું તદ્દન અલગ રીતે વિશ્લેષણ કરીને અને આપણા યુવાનો દેશ, દેશના લોકો અને આખરે સમગ્ર વિશ્વને સાયબર ફ્રોડની નવી પદ્ધતિઓથી બચાવવા માટે જે સંશોધન અને અનુસંધાન કરી રહ્યા છે, મને ખાતરી છે કે વિશ્વભરમાં છેતરપિંડી અટકાવવા માટે અમારી નેશનલ ફોરેન્સિક સાયન્સ યુનિવર્સિટીનું એકમ ખૂબ ઉપયોગી થશે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે સાયબર સુરક્ષા એક રીતે રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સાથે પણ જોડાયેલી છે. જે લોકો આપણા દેશને સુરક્ષિત જોવા નથી માંગતા તેઓ વિવિધ પ્રકારના સાયબર હુમલા પણ કરે છે. કેટલાક દેશોએ આ માટે સાયબર આર્મી પણ બનાવી છે. પરંતુ ભારત સરકારનું ગૃહ મંત્રાલય પણ તેની સાથે વ્યવહાર કરવા માટે સંપૂર્ણપણે સતર્ક છે અને અમે દરેક પગલા પર તેને રોકવા માટે અમારી જાતને અપગ્રેડ કરી રહ્યા છીએ. તેમણે કહ્યું કે આવનારા દિવસોમાં સાયબર ફ્રોડના ઘણા નવા આયામો જોવા મળશે, આપણે સાયબર સ્પેસ સુરક્ષાના સંદર્ભમાં પણ ઘણી તૈયારીઓ કરવી પડશે. નાગરિકોની ગોપનીયતાના પ્રશ્નો પહેલાથી જ આપણી સમક્ષ હાજર થઈ ચૂક્યા છે, આપણે મહત્વપૂર્ણ માહિતી સુરક્ષાના સંદર્ભમાં વધુ સાવચેત રહેવું પડશે. ડેટા અને માહિતી બંને આવનારા દિવસોમાં એક વિશાળ આર્થિક બળ બનવાના છે, તેથી આપણે ડેટા અને માહિતીની સુરક્ષા માટે પોતાને તૈયાર કરવા પડશે. આઝાદીના અમૃત પર્વની સંસ્કૃતિ મંત્રાલય અને ગૃહ મંત્રાલય દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલી આ એક નવી જ પહેલ છે, હું માનું છું કે જ્યારે દેશ આઝાદીની શતાબ્દી ઉજવી રહ્યો છે, ત્યારે દેશ માત્ર મુદ્દાથી સુરક્ષિત રહેશે નહીં. સાયબર સિક્યોરિટીની દૃષ્ટિએ પણ દુનિયામાં સૌથી વધુ સુરક્ષિત છે. સાયબર એટમોસ્ફિયર દુનિયામાં ક્યાંય બને તો આપણા ભારતમાં થશે.

SD/GP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com

(Release ID: 1835570) Visitor Counter : 375