ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨਕਾਂ, ਉਦਯੋਗ, ਸਹੂਲਤਾਂ ਅਤੇ ਆਰਐਂਡਡੀ ਲੈਬਾਰਟਰੀਆਂ ਅਤੇ ਅਕੈਡਮੀਆ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿਤਧਾਰਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਅਤੇ ਫਿਊਲ ਸੈੱਲਾਂ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਭੰਡਾਰਨ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਖੋਜ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਤਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਰ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਅੱਜ ਲਾਂਚ ਕੀਤੇ ਗਏ।

 

ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਐਂਡ ਫਿਊਲ ਸੈੱਲ (ਐੱਚਐੱਫਸੀ) 2018, ਮਟੀਰੀਅਲ ਫਾਰ ਐਨਰਜੀ ਸਟੋਰੇਜ (ਐਮਈਐੱਸ 2018), ਅਤੇ ਮਟੀਰੀਅਲ ਫਾਰ ਐਨਰਜੀ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਐਂਡ ਸਟੋਰੇਜ ਪਲੇਟਫਾਰਮ (ਐੱਮਈਸੀਐੱਸਪੀ 2017) ਨਾਮਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਆਸ਼ੂਤੋਸ਼ ਸ਼ਰਮਾ, ਸਕੱਤਰ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ।

 

ਸਾਡੇ ਊਰਜਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਵਿੱਚ ਅਖੁੱਟ ਊਰਜਾ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਵਰਤੋਂ, ਡੀ-ਕਾਰਬੋਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦਾ ਨੀਤੀਗਤ ਉਦੇਸ਼ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਡੀ-ਕਾਰਬੋਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤਰੀਕੇ ਹਨ ਜੋ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਖੁੱਟ ਊਰਜਾ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਸਵੱਛ ਊਰਜਾ ਸਰੋਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

 

ਸਵੱਛ ਊਰਜਾ ਦੇ ਉਭਰ ਰਹੇ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਵਿੱਚ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਿਆਂ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ (ਡੀਐੱਸਟੀ) ਨੇ ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਆਰਐਂਡਡੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਪਾਇਲਟ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਿਸ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਨੂੰ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਵੱਡਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਤਹਿਤ ਹੁਣ ਤੱਕ ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਤਿੰਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੇਤਰਾਂ, ਯਾਨੀ ਉਤਪਾਦਨ, ਸਟੋਰੇਜ ਅਤੇ ਉਪਯੋਗਤਾ ਵਿੱਚ 29 ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਇਸ ਸਮੇਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਰਐਂਡਡੀ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਅਤੇ ਤਰਜੀਹਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਉਸੇ ਸਕੇਲਿੰਗ ਦੇ ਨਾਲ ਹੁਣ ਫਾਈਨ ਟਿਊਂਨਡ ਅਤੇ ਨੇੜਿਓਂ ਅਲਾਈਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

 

ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਊਰਜਾ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਸਟੋਰੇਜ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਪੁਰਦਗੀ ਅਤੇ ਅੰਤਮ ਵਰਤੋਂ ਤੱਕ ਪੂਰੇ ਊਰਜਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਨੂੰ ਕਰਾਸ-ਕੱਟ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਦਾਰਥ ਹਰ ਸਵੱਛ ਊਰਜਾ ਨਵੀਨਤਾ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਹਨ: ਐਡਵਾਂਸਡ ਬੈਟਰੀਆਂ, ਸੋਲਰ ਸੈੱਲ, ਘੱਟ ਊਰਜਾ ਸੈਮੀਕੰਡੈਕਟਰ, ਥਰਮਲ ਸਟੋਰੇਜ, ਕੋਟਿੰਗ, ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਕੈਪਚਰ ਅਤੇ ਤਬਦੀਲੀ ਲਈ ਉਤਪ੍ਰੇਰਕ। ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ, ਨਵੀਂ ਸਮੱਗਰੀ ਘੱਟ ਕਾਰਬਨ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਆਲਮੀ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਅਧਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਮੇਂ ਕਾਫ਼ੀ ਸਮਾਂ, ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਅਤੇ ਖਰਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਹਰ ਨਵੇਂ ਖੋਜੇ ਅਣੂ ਨੂੰ ਸਿਮੂਲੇਸ਼ਨ, ਸਿੰਥੇਸਿਸ ਅਤੇ ਗੁਣਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲਾਗਤ 'ਤੇ 10 ਤੋਂ 20 ਸਾਲ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਇੱਕ ਪਰਿਵਰਤਨਕਾਰੀ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਸ਼ਿਖਰ ‘ਤੇ ਹੈ ਜੋ ਨਵੀਂ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ, ਅਨੁਕੂਲ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਖੋਜਣ ਵਿੱਚ ਲਗਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 10 ਵਾਰ ਘਟਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋ ਸਾਲ ਤੱਕ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

 

ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਖੋਜ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਅਤੇ ਮੌਕਿਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਦਿਆਂ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ (ਡੀਐੱਸਟੀ) ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਵੱਛ ਊਰਜਾ ਰਿਸਰਚ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਊਰਜਾ ਭੰਡਾਰਨ ਲਈ ਸਮੱਗਰੀ (ਐੱਮਈਐੱਸ 2018) ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਸਟੋਰੇਜ ਪਲੇਟਫਾਰਮ (ਐੱਮਈਸੀਐੱਸਪੀ 2017) ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇ ਸੰਬੰਧੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਤਹਿਤ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੁੱਲ 26 ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡੀਐੱਸਟੀ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਚਾਰ ਐੱਮਈਸੀਐੱਸਪੀ ਕੇਂਦਰ, ਆਈਆਈਟੀ ਦਿੱਲੀ, ਆਈਆਈਐੱਸਸੀ ਬੰਗਲੌਰ, ਐੱਨਐੱਫਟੀਡੀਸੀ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਅਤੇ ਆਈਆਈਟੀ ਬੰਬੇ ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।

 

 

 

ਊਰਜਾ ਭੰਡਾਰਨ ਲਈ ਸਮੱਗਰੀ ‘ਤੇ ਖੋਜ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿਕਾਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ

https://dst.gov.in/sites/default/files/1.%20Final%20Compendium%20-%20MES%202018.pdf

 

ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਅਤੇ ਫਿਊਲ ਸੈੱਲ ਬਾਰੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ

https://dst.gov.in/sites/default/files/2.%20Final%20Compendium%20-%20HFC%202018.pdf

 

ਊਰਜਾ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਸਟੋਰੇਜ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਲਈ ਸਮੱਗਰੀ ਬਾਰੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ

https://dst.gov.in/sites/default/files/3.%20Final%20Compedium%20-%20MECSP%202017.pdf

 

 

 

***********

 

 

ਐੱਸਐੱਨਸੀ / ਟੀਐੱਮ / ਆਰਆਰ

(Release ID: 1739469) Visitor Counter : 195