ಪ್ಯಾಕೇಜ್ಡ್ ಮತ್ತು ಬ್ರಾಂಡ್ ಸಿರಿಧಾನ್ಯ ಆಧಾರಿತ ಕುಕೀಸ್, ರಸ್ಕ್, ತಿಂಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಉಪಾಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳು ಉತ್ತರಾಖಂಡದ ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಗ್ರಾಮೀಣ, ನಗರ ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳಿಗೆ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸಾಗುತ್ತಿವೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಇಲ್ಲಿನ ಸಿರಿಧಾನ್ಯ ರೈತರ ಭವಿಷ್ಯ ಉಜ್ವಲವಾಗುತ್ತಿವೆ ಮತ್ತು ಸಿರಿಧಾನ್ಯ ಕೃಷಿ ಪುನರುಜ್ಜೀವಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ.  

ಈ ಬದಲಾವಣೆಯ  ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣ ಮಲ್ಟಿ ಫೀಡ್ ಸಿರಿಧಾನ್ಯಗಳ ಡಿ-ಹಲ್ಲರ್, ಇದು ಸಿರಿಧಾನ್ಯಗಳಿಂದ ಹೊಟ್ಟು ತೆಗೆಯುವ ಕಠಿಣ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕೆಲಸವನ್ನು ಸರಳಗೊಳಿಸಿತಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ  ಉತ್ಪಾದಕತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ಜತೆಗೆ  ಮೌಲ್ಯವರ್ಧಿತ ಸಿರಿಧಾನ್ಯಗಳ ಹಿಟ್ಟಿನ  ಬಳಕೆಯನ್ನು ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಕೆಲವು ಹಳ್ಳಿಗಳ ಸಮೂಹಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಿದೆ ಹಾಗೆಯೇ ಮೌಲ್ಯವರ್ಧಿತ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ತಯಾರಿಕೆ  ಸಹ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ.

ಹೆಚ್ಚು ಬೇಡಿಕೆ ಇಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಹಾಗು ಅಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಗೋಧಿಯಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ಧಾನ್ಯಗಳ ಬಳಕೆಗೆ ನೀಡಿದ ಆದ್ಯತೆ ಸಿರಿಧಾನ್ಯಗಳ ಕೃಷಿಗೆ ಹಿನ್ನಡೆಯಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ, ಸಿರಿಧಾನ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಪೋಷಕಾಂಶ-ಧಾನ್ಯಗಳು ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಸಹಕಾರಿ ಎಂಬ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಮರಳಿ ಪಡೆಯುತ್ತಿವೆ, ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಪಡೆದರೂ ಗ್ರಾಹಕರನ್ನು ಸೆಳೆಯುವಂತಹ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ ಮಾಡಲಾದ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಛಾಪು ಮೂಡಿಸಬೇಕಿದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಇವುಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳು ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾಗಬೇಕಿದೆ. ಅಂತಹ ಒಂದು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವೆಂದರೆ ಈ ಕಿರು ಧಾನ್ಯಗಳ ಹೊಟ್ಟು ಬೇರ್ಪಡೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಈ ಕೆಲಸವನ್ನು ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳೇ ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ,ಕೈಯಿಂದ ಬಡಿದು ಮಾಡುವ ಈ ಕೆಲಸ ತ್ರಾಸದಾಯಕ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಶ್ರಮಬೇಡುವಂತಹುದು.

ಹಳ್ಳಿಯ ಮಹಿಳೆಯರ ಇಂತಹ ಶ್ರಮದಾಯಕ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ನೆರವಾಗಿಬಂದಿರುವುದು ಡಿ ಹಲ್ಲರ್.‌ ತಮಿಳುನಾಡು ಕೃಷಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಮತ್ತು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಮಲ್ಟಿ-ಫೀಡ್ ಸಿರಿಧಾನ್ಯಗಳ ಡಿ ಹಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರವನ್ನು ಸೊಸೈಟಿ ಫಾರ್ ಎಕನಾಮಿಕ್ & ಸೋಶಿಯಲ್ ಸ್ಟಡೀಸ್‌ನ ಒಂದು ವಿಭಾಗವಾದ ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್ (ಸಿಟಿಡಿ), ತಾರಾ ಸ್ಕೀಮ್ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸ್ ಫಾರ್ ಈಕ್ವಿಟಿ ಎಂಪವರ್ಮೆಂಟ್ ಮತ್ತು ಡೆವಲಪ್ ಮೆಂಟ್ (ಸೀಡ್) ವಿಭಾಗದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮೂಲ ಬೆಂಬಲ ಗುಂಪು, ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಇಲಾಖೆ (ಡಿಎಸ್‌ಟಿ), ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಅನೇಕ ಸಿರಿಧಾನ್ಯಗಳ ಹೊಟ್ಟುತೆಗೆಯಲುಇದನ್ನು ಬಳಸಬಹುದಾಗಿದೆ.  ಫಿಂಗರ್ ಮಿಲೆಟ್ (ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ರಾಗಿ ಅಥವಾ ಉತ್ತರಾಖಂಡದ ಮಾಂಡುವಾ), ಬಾರ್ನ್ಯಾರ್ಡ್  ಮಿಲೆಟ್ (ಯುಕೆಯಲ್ಲಿ ಜಾಂಗೋರಾ), ಮತ್ತು ಇತರ ಕೆಲವು ಸಿರಿಧಾನ್ಯಗಳಿಗೆ ಕೂಡ ಬಳಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವಂತೆ  ಸರಳ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ  ಡಿ-ಹಲ್ಲರ್ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ

ಮೌಲ್ಯವರ್ಧಿತ ಸಿರಿಧಾನ್ಯಗಳ (ಮಿಲ್ಲೆಟ್‌) ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಮಿಲ್ಲೆಟ್ ಡಿ-ಹಲ್ಲರ್ CTD / SESS ಹಬ್-ಮತ್ತು-ಸ್ಪೋಕ್ ಗ್ರಾಮೀಣ ಉದ್ಯಮ ಮಾದರಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಈ ಮಾದರಿಯು ಸಹಸ್ಪುರ್ ಪಿ.ಒ.ನ ಸಿಟಿಡಿ / ಎಸ್ಇಎಸ್ ಕ್ಯಾಂಪಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಹಬ್ ಅಥವಾ ಮಾತೃ ಘಟಕವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಕಿರುಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸುವ ವಿಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಸಹಾಯ ಗುಂಪುಗಳು / ಎಫ್‌ಪಿಒಗಳು ಅಥವಾ ಸಣ್ಣ ಉದ್ಯಮಿಗಳು ನಡೆಸುವ ಮಾಡ್ಯುಲರ್ ‘ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್’ ಘಟಕಗಳೊಂದಿಗೆ ನೆಟ್‌ವರ್ಕಿಂಗ್ ಹೊಂದಿದೆ.

ಹಳ್ಳಿಗಳ ಕ್ಲಸ್ಟರ್ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಉಪ ಘಟಕಗಳು ಹೊಟ್ಟುತೆಗೆದ ಸಿರಿಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು  ನೀಡಲು ಡಿ-ಹಲ್ಲರ್ ಅನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ, ನಂತರ ಅವುಗಳನ್ನು ಗ್ರೈಂಡರ್ ಬಳಸಿ ಸಿರಿಧಾನ್ಯಗಳ ಹಿಟ್ಟನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದನ್ನು ವಿವಿಧ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಬಳಸಬಹುದು.  ಡಿ-ಹಲ್ಲರ್ ಗಂಟೆಗೆ 100 ಕೆಜಿ ಧಾನ್ಯದ ಹೊಟ್ಟು ತೆಗೆಯುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ,  ಹೊಟ್ಟು ತೆಗೆದ ಧಾನ್ಯಗಳ  ಹಿಟ್ಟನ್ನು ಸ್ವಂತಕ್ಕೆ ಬಳಸಹುದು ಅಥವಾ ಸಾಮಾನ್ಯ ಬೆಲೆಗಿಂತ ಕನಿಷ್ಠ ಎರಡು ಪಟ್ಟು ಬೆಲೆಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಹುದು.

ಈ ಹೊಟ್ಟು ತೆಗೆದು ಸಂಸ್ಕರಿಸಲಾದ ಹಿಟ್ಟನ್ನು ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಸಣ್ಣ ಬೇಕರಿ ಘಟಕವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಿಟಿಡಿ / ಎಸ್ಇಎಸ್ಎಸ್ ‘ಮಾತೃಘಟಕಗಳಿಗೆ ಪೂರೈಕೆ ಮಾಡಬಹುದು ಹೀಗೆ ಪೂರೈಕೆಯಾದ ಹಿಟ್ಟು ಬೇಕರಿ ಉತ್ಪನ್ನವಾಗಿ ಪ್ಯಾಕೇಜ್‌ ಆಗಿ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ತಲುಪಬಹುದಾಗಿದೆ.

ಈ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮ ಮಾದರಿಯ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಉದ್ಯೋಗ ಮತ್ತು ಆದಾಯವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಣ್ಣ ರೈತರಲ್ಲಿ ಸಿರಿಧಾನ್ಯದ ಕೃಷಿಕರೇ ಹೆಚ್ಚಿನವರು. ಕೆಲಸಕ್ಕಾಗಿ ಪುರುಷರ ವಲಸೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಉತ್ತರಾಖಂಡದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವ ಮಹಿಳಾ ಯಜಮಾನಿಕೆಯ ಕುಟುಂಬಗಳಲ್ಲಿ ಈ  ಡಿ-ಹಲ್ಲರ್ ಬಳಕೆ ಜೀವನೋಪಾಯದ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ. ಕೈಯಿಂದ ಬಡಿದು ಹೊಟ್ಟು ಬೇರ್ಪಡಿಸುವುದು ಶ್ರಮದಾಯಕವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಹರಚ್ಚಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರೇ ಮಾಡಬೇಕಿತ್ತು ಇದೀಗ ಯಂತ್ರ ಬಳಸಿ ಹೊಟ್ಟನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವುದರಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ  ಆದಾಯ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಸಮರ್ಥರಾಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಮಹಿಳೆಯರ ಸ್ವಸಹಾಯ ಸಂಘಗಳ ಸಾಮೂಹಿಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ಮನೆಯ ಹೊರಗೆ ಸ್ವತಂತ್ರ ಕೆಲಸ ಮತ್ತು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯೊಂದಿಗಿನ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಸಶಕ್ತಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ದೀರ್ಘಾವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಸಿರಿಧಾನ್ಯಗಳ ಕೃಷಿಯ ಪುನರುಜ್ಜೀವವು ಹವಾಮಾನ ವೈಪರೀತ್ಯದ ಪರಿಣಾಮದಿಂದಾಗುತ್ತಿರುವ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವ ಕೃಷಿಯಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡಿಸಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪುರುಷರು ಕೆಲಸಕ್ಕೆ  ಹೊರಗೆ ವಲಸೆ ಹೋಗುವ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಕೂಡ ಪರಿಹರಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ..

ಈಗ, ಸುಮಾರು 400 ರಾಗಿ ಬೆಳೆವ  ರೈತರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ವಿವಿಧ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ 5 ಉಪ ಘಟಕಗಳು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿವೆ. ಈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮ ಮಾದರಿಯು ಸಣ್ಣ ರೈತ ಸ್ವಸಹಾಯ ಗುಂಪುಗಳು, ರೈತ ಉತ್ಪಾದಕರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ಗ್ರಾಮೀಣ ಉದ್ಯಮಿಗಳಿಗೆ ಸೂಕ್ತವಾಗಿದೆ, ಸ್ಥಳೀಯ ಗ್ರಾಮೀಣ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಅಥವಾ ಆ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುತ್ತದೆ.

ಸಿಟಿಡಿ / ಎಸ್ಇಎಸ್ಎಸ್ ಪ್ರಸ್ತುತ ಸ್ಥಳೀಯ ಫ್ಯಾಬ್ರಿಕೇಟರ್ಗಳೊಂದಿಗೆ ಡಿ-ಹಲ್ಲಿಂಗ್ ಯಂತ್ರವನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತಿದೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಅನಿಲ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ಸರಳವಾದ ಮೌಲ್ಯವರ್ಧಿತ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಉಪಘಟಕಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಬಳಸಬಹುದಾದ ಸಣ್ಣ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಬಯೋಮಾಸ್  ಒಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ.

ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳಿಗಾಗಿ, ಡಾ. ಡಿ. ರಘುನಂದನ್ (raghunandan.d[at]gmail[dot]com) ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕೇಂದ್ರ, ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಧ್ಯಯನಗಳ ಸೊಸೈಟಿ, ಇವರನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಿ.

ಮಿಲ್ಲೆಟ್ ಡಿ-ಹಲ್ಲರ್ ಮತ್ತು ಸಿಟಿಡಿ / ಎಸ್ಇಎಸ್ಎಸ್, ಕೋರ್ ಗ್ರೂಪ್, ಸೀಡ್, ಡಿಎಸ್ಟಿ ಯಿಂದ  ಮಿಲ್ಲೆಟ್ ಡಿ-ಹಲ್ಲಿಂಗ್ ಸೌಲಭ್ಯದಲ್ಲಿ ಮೌಲ್ಯವರ್ಧಿತ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ನೋಟ.

***