ਪਾਣੀ ਇੱਕ ਅਨਮੋਲ ਸਰੋਤ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਪੈ ਰਹੀ ਹੈ।  ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਜੋ ਸਿੰਜਾਈ ਲਈ ਲਗਭਗ 70% ਪਾਣੀ ਦੀ ਖ਼ਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਸੰਕਟ ਕਾਰਨ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਲਗਭਗ ਹਰ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਸੋਲਰ ਪੰਪ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਹੋਏ ਹਨ।

 

ਸੋਲਰ ਪੰਪ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸੀਐੱਸਆਈਆਰ-ਸੀਐੱਮਈਆਰਆਈ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖ਼ਪਤ ਘੱਟ ਕਰਨ ਦੇ ਢੰਗ ’ਤੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ, ਡਰਿੱਪ ਸਿੰਚਾਈ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਿਆ ਗਿਆ ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਸੀਮਾਂਤ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਡਰਿੱਪ ਸਿੰਚਾਈ ਕਿਫਾਇਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਣਦੇਖਿਆ ਨਹੀਂ  ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਉਹ ਕਿਸਾਨ ਕੁਝ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵਾਲੇ ਮੈਨੂਅਲ ਸਪਰੇਅ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।

 

ਉਪਲਬਧ ਗਿਆਨ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਢੁੱਕਵੀਂ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਸਪਰੇਆਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਬਰਬਾਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਛਿੜਕਾਅ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਕੁਸ਼ਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਦਬਾਅ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੁਸ਼ਲ ਸਪਰੇਅ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, ਸਤਹ ਤਣਾਅ, ਵਿਸਕੌਸੀਟੀ, ਵੈਟੈਬਿਲਿਟੀ, ਏਅਰ ਡ੍ਰੈਗ, ਡਾਇਨਾਮਿਕ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਕਣ ਦੇ ਆਕਾਰ, ਆਦਿ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਸੀਐੱਸਆਈਆਰ-ਸੀਐੱਮਈਆਰਆਈ ਨੇ ਦੋ ਕਿਸਮ ਦੇ ਬੈਟਰੀ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਸਪਰੇਅ ਸਿਸਟਮ ਬਣਾਏ ਹਨ, 5 ਲੀਟਰ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲਾ ਬੈਕ ਪੈਕ ਸਪਰੇਅਰ “ਸੀਮਾਂਤ ਕਿਸਾਨਾਂ” ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੰਪੈਕਟ ਟਰਾਲੀ ਸਪਰੇਅਰ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ 10 ਲੀਟਰ, ਇਸ ਨੂੰ “ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ” ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਪਰੇਅਰ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀਆਂ ਜਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਦੋ ਵੱਖਰੀਆਂ ਟੈਂਕੀਆਂ, ਫਲੋ ਕੰਟਰੋਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਰੈਗੂਲੇਟਰ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹਨ, ਟੀਚੇ / ਜਗ੍ਹਾ ਲਈ ਖ਼ਾਸ ਸਿੰਚਾਈ, ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ / ਉੱਲੀਮਾਰ ਦੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਢੁੱਕਵੇਂ ਪਤਲਾਪਣ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਲਈ (ਪੱਤੀਆਂ ’ਤੇ, ਪੱਤਿਆਂ ਹੇਠ, ਜੜ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜ਼ੋਨ ’ਤੇ, ਆਦਿ), ਪੱਤੇ ਦੀ ਸਤਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਅਧਾਰਤ ਸੂਖਮ-ਮੋਟਾਪਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ, ਇੱਕ ਤੰਗ ਸੀਮਾ ਵਿੱਚ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਨਮੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ, ਅਤੇ ਬੂਟੀ ਨਿਯੰਤਰਣ ਲਈ ਹਨ। ਸਿਸਟਮ ਸੌਰ ਊਰਜਾ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬੈਟਰੀਆਂ ’ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਵੇਗੀ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸਥਿਰ ਕੀਮਤਾਂ ਦੇ ਇੰਧਨ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਘੱਟਦੀ ਹੈ। ਸਪਰੇਅਰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਸਾਨ, ਸਿੱਖਣ ਅਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਸਾਨ ਹਨ, ਇਸ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਰਪੇਸ਼ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੰਕਟ ’ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲੇਗੀ।

 

ਸੀਐੱਸਆਈਆਰ-ਸੀਐੱਮਈਆਰਆਈ ਵਿਖੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸੀਐੱਸਆਈਆਰ-ਸੀਐੱਮਈਆਰਆਈ ਵਿਕਸਤ ਸਪਰੇਅ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ 75% ਪਾਣੀ ਅਤੇ 25% ਸਮੇਂ ਦੀ ਖ਼ਪਤ ਦੀ ਬਚਤ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਤੱਤ ਸਪਰੇਅ ਅਧਾਰਿਤ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਪਕਰਣਾਂ ਲਈ ਸਮੇਂ ਦੀ ਖ਼ਪਤ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਵੱਖਰੀ ਸਮਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਭਾਂਡੇ ਦੀ ਸਮਗਰੀ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਾਲੀ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।

 

ਸੀਐੱਸਆਈਆਰ-ਸੀਐੱਮਈਆਰਆਈ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ (ਡਾ.) ਹਰੀਸ਼ ਹਿਰਾਨੀ ਨੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦੱਸਿਆ, “ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਰੂਪ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ, ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਖੇਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇਨਕਲਾਬੀ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਸੁੱਕੇ ਅਤੇ ਅਰਧ-ਸੁੱਕੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਮੌਕੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰੇਗੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਦਾ ਡਰ ਹੁਣ ਕਿਸਾਨੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ’ਤੇ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗਾ। ਸੀਐੱਸਆਈਆਰ-ਸੀਐੱਮਈਆਰਆਈ ਵਿਕਸਤ ਸਪਰੇਅਰ ਹਾਸ਼ੀਏ ’ਤੇ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਦੋਵਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਲਾਗਤ-ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਹੱਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਿਫਾਇਤੀ ਕੀਮਤ ਨਿਰਧਾਰਤ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਲਘੂ ਅਤੇ ਸੂਖਮ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।”

 

ਸੀਐੱਸਆਈਆਰ-ਸੀਐੱਮਈਆਰਆਈ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ 1 ਕੇਡਬਲਿਊਪੀ, 3 ਕੇਡਬਲਿਊਪੀ, 5 ਕੇਡਬਲਿਊਪੀ, 6 ਕੇਡਬਲਿਊਪੀ, 7.5 ਕੇਡਬਲਿਊਪੀ ਅਤੇ 11.5 ਕੇਡਬਲਿਊਪੀ, ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲਾ ਸੋਲਰ ਟ੍ਰੀ ਤਿਆਰ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ| (ਜੋ ਹੁਣ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸੋਲਰ ਟ੍ਰੀ ਹੈ)|

 

	ਬੈਕ ਪੈਕ ਸਪਰੇਅਰ	ਕੰਮਪੈਕਟ ਟਰਾਲੀ ਸਪਰੇਅਰ
ਸਮੁੱਚਾ ਮਾਪ	ਐੱਚ 300ਐੱਮਐੱਮ ਡਬਲਿਊ 220ਐੱਮਐੱਮ ਬੀ 120ਐੱਮਐੱਮ	ਐੱਚ 650ਐੱਮਐੱਮ ਡਬਲਿਊ400ਐੱਮਐੱਮ ਬੀ 200ਐੱਮਐੱਮ
ਭਾਰ	16 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ	23 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ
ਕੰਟੇਨਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ	2	2
ਹਰੇਕ ਕੰਨਟੇਨਰ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ	2.5 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ	5 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ
ਬੈਟਰੀ	4 ਤੋਂ 5 ਘੰਟੇ	4 ਤੋਂ 5 ਘੰਟੇ
ਨੋਜ਼ਲ ਸਪਰੇਅ ਐਂਗਲ	80 ਡਿਗਰੀ	80 ਡਿਗਰੀ
ਸਪਰੇਅਰ ਦੀ ਦੂਰੀ	1 ਤੋਂ 1.5 ਮੀਟਰ	1 ਤੋਂ 1.5 ਮੀਟਰ
ਅਧਿਕਤਮ ਵਹਾਅ ਦੀ ਦਰ	0.7ਲੀਟਰ / ਮਿੰਟ	0.7ਲੀਟਰ/ ਮਿੰਟ
ਅਹਿਮ ਚੀਜ਼ਾਂ	ਫਲੋ ਰੈਗੂਲੇਟਰ, ਟੈਂਕ ਲਈ ਅਸਾਨ ਸਵਿਚਿੰਗ ਵਿਕਲਪ, 12 ਫੁੱਟ ਤੱਕ ਐਕਸਟੈਨਟੇਬਲ ਹੋਜ਼, ਆਸਾਨ ਹੈਂਡਲਿੰਗ	ਫਲੋ ਰੈਗੂਲੇਟਰ, ਟੈਂਕ ਲਈ ਅਸਾਨ ਸਵਿਚਿੰਗ ਵਿਕਲਪ, 12 ਫੁੱਟ ਤੱਕ ਐਕਸਟੈਨਟੇਬਲ ਹੋਜ਼, ਆਸਾਨ ਹੈਂਡਲਿੰਗ

 

****

 

ਐੱਨਬੀ/ ਕੇਜੀਐੱਸ/ (ਸੀਐੱਸਆਈਆਰ-ਸੀਐੱਮਈਆਰਆਈ ਰਿਲੀਜ਼)

(Release ID: 1651479) Visitor Counter : 162