ભારત સરકારના ગૃહ મંત્રાલય હેઠળની રાષ્ટ્રીય મહત્ત્વની સંસ્થા રાષ્ટ્રીય રક્ષા યુનિવર્સિટી (RRU) એ 10 અને 11 નવેમ્બર 2025ના રોજ નાણાકીય છેતરપિંડી તપાસ પર બે-દિવસીય આંતરરાષ્ટ્રીય સિમ્પોઝિયમનું સફળતાપૂર્વક આયોજન કર્યું. આ કાર્યક્રમનું સંયુક્ત આયોજન સ્કૂલ ઓફ બિહેવિયરલ સાયન્સિસ એન્ડ ફોરેન્સિક ઇન્વેસ્ટિગેશન્સ (SBSFI) અને એસોસિયેશન ઓફ સર્ટિફાઇડ ફ્રોડ એક્ઝામિનર્સ (ACFE) ના RRU સ્ટુડન્ટ ચેપ્ટર દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. આ પરિસંવાદનો મુખ્ય વિષય "નૈતિક અને પારદર્શક નાણાકીય પ્રણાલીઓને પ્રોત્સાહન આપવામાં ફોરેન્સિક એકાઉન્ટિંગની ભૂમિકા પર પ્રકાશ પાડવો" હતો.

સિમ્પોઝિયમનો પ્રારંભ ઉદ્ઘાટન સત્રથી થયો, જેમાં નાણાકીય પ્રણાલીઓના રક્ષણમાં ફોરેન્સિક એકાઉન્ટિંગના વધતા મહત્ત્વ અને છેતરપિંડી શોધવા અને અટકાવવા માટે આંતરશાખાકીય સહયોગની જરૂરિયાત પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો. આ સત્રમાં RRU સ્ટુડન્ટ ચેપ્ટર, ACFE નું ઔપચારિક ઉદ્ઘાટન પણ કરવામાં આવ્યું. સિમ્પોઝિયમના મુખ્ય અતિથિ, SEBI ના ભૂતપૂર્વ કાર્યકારી નિયામક, શ્રી વી. એસ. સુંદરેસન દ્વારા નીચેના મુદ્દાઓ પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો:

1. મુખ્ય ગવર્નન્સ સાધન તરીકે ફોરેન્સિક એકાઉન્ટિંગ:

તે માત્ર છેતરપિંડી શોધવા કરતાં પણ આગળ છે—છુપાયેલા નાણાકીય ગેરરીતિને ઉજાગર કરવા અને નિયમનકારી અમલીકરણને ટેકો આપવા માટે નાણાકીય કુશળતા, તપાસ કૌશલ્યો અને કાનૂની સમજનું એકીકરણ કરે છે.

2. નાણાકીય બજારોમાં વિશ્વાસ પુનઃસ્થાપિત કરવો:

SEBI દ્વારા ફરજિયાત કરાયેલા ફોરેન્સિક ઓડિટ્સે ફંડ ડાયવર્ઝન, IPO આવકનો દુરુપયોગ અને ખોટા રિપોર્ટિંગને ખુલ્લા પાડવામાં નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવી છે, જે રોકાણકારનો વિશ્વાસ અને બજારની અખંડિતતાને મજબૂત બનાવે છે.

3. મોટી કોર્પોરેટ નિષ્ફળતાઓમાંથી બોધપાઠ:

ILFS, DHFL અને એવરગ્રાન્ડે જેવા હાઇ-પ્રોફાઇલ કેસો દર્શાવે છે કે કેવી રીતે તકનીકી રીતે સુસંગત નાણાકીય નિવેદનો પણ નૈતિક રીતે ગેરમાર્ગે દોરનારા હોઈ શકે છે—સત્યને ઉજાગર કરવા માટે ફોરેન્સિક તપાસની જરૂરિયાત પર ભાર મૂકે છે.

4. બિન-વાટાઘાટપાત્ર તરીકે નીતિશાસ્ત્ર અને પારદર્શિતા:

આ પ્રવચન 'ફરજિયાત પાલન' માંથી 'નિશ્ચય દ્વારા ગવર્નન્સ' તરફ આગળ વધવા પર ભાર મૂકે છે, જેમાં ફોરેન્સિક એકાઉન્ટિંગ એક અવરોધક અને નૈતિક વર્તનના સક્ષમકર્તા તરીકે કાર્ય કરે છે.

5. ભાવિ-તૈયાર ફોરેન્સિક ક્ષમતાનું નિર્માણ:

નાણાકીય ઇકોસિસ્ટમમાં ફોરેન્સિક ક્ષમતાઓને સમાવિષ્ટ કરવા માટે કૌશલ્ય વિકાસ, અદ્યતન વિશ્લેષણ, આંતર-એજન્સી સહયોગ અને નૈતિક નેતૃત્વમાં રોકાણ કરવા માટે એક આહ્વાન.

ટેકનિકલ સત્રોમાં રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય નિષ્ણાતો દ્વારા પ્રસ્તુતિઓ રજૂ કરવામાં આવી હતી. ન્યુયોર્ક, યુએસએની જય જોન કોલેજ ઓફ ક્રિમિનલ જસ્ટિસના પ્રો. શ્વેતા જૈનએ ક્રિપ્ટોકરન્સી તપાસ અને વિકેન્દ્રિત ડિજિટલ કરન્સી દ્વારા ઊભા થયેલા પડકારો વિશે વાત કરી. WIRC – ICAI ની અમદાવાદ શાખાના સચિવ CA સમીર ચૌધરીએ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટ્સ ઓફ ઇન્ડિયાના ફોરેન્સિક ઓડિટ ધોરણો અને તપાસની શ્રેષ્ઠતા વધારવામાં તેમની ભૂમિકા રજૂ કરી. ગાંધીનગર સ્થિત NSE IFSC ક્લીયરિંગ કોર્પોરેશન લિમિટેડ (NSEICC) ના મેનેજિંગ ડિરેક્ટર અને સીઇઓ શ્રી નીરજ કુલશ્રેષ્ઠાએ મૂડી બજારોમાં આંતરિક જોખમો અને સર્વેલન્સ (તકેદારી) અને પાલન પદ્ધતિઓના મહત્ત્વ વિશે ચર્ચા કરી.

"આંતરશાખાકીય બુદ્ધિ: નાણાકીય છેતરપિંડી શોધવા માટે 360º ફ્રેમવર્ક્સનું નિર્માણ" પર એક પેનલ ચર્ચાનું સંચાલન SBSFI – RRU ના સહાયક પ્રોફેસર (FAFI) ડૉ. નવીન કુમાર સિંહ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. પેનલના સભ્યોમાં SASET – RRUના સહાયક પ્રોફેસર ડૉ. આકાશ ઠાકર; અર્ન્સ્ટ એન્ડ યંગ એલએલપી, મુંબઈના ફોરેન્સિક્સ ઇન્ટિગ્રિટી સર્વિસિસના પાર્ટનર શ્રી ચંદ્રેશ ચિમનાની; અને ઇસીએસ કોર્પોરેશન, અમદાવાદના ચેરમેન અને મેનેજિંગ ડિરેક્ટર શ્રી વિજય માંડોરાનો સમાવેશ થતો હતો.

મહારાષ્ટ્ર ગૃહ વિભાગના ફોરેન્સિક પ્રોફેશનલ શ્રી નીવ્રતિ પાટીલ દ્વારા વીમા છેતરપિંડી શોધવા, સામાન્ય પદ્ધતિઓ અને તપાસ તકનીકોને પ્રકાશિત કરવા પર એક સત્ર રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું.

સંશોધન પેપર પ્રસ્તુતિઓનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું અને SBSFIના સહાયક પ્રોફેસર ડૉ. નવીન કુમાર સિંહ, SBSFI – RRU ના સહાયક પ્રોફેસર ડૉ. અભિજીત સિંહ અને DRP – RRU ના સહાયક પ્રોફેસર ડૉ. જુગલ દવે નો સમાવેશ કરતી ન્યાયાધીશોની પેનલ દ્વારા તેનું મૂલ્યાંકન કરવામાં આવ્યું હતું. આ પેપરોમાં ફોરેન્સિક એકાઉન્ટિંગ, ફ્રોડ એનાલિટિક્સ, બિહેવિયરલ પ્રોફાઇલિંગ અને નાણાકીય ગુનામાં કેસ સ્ટડીઝ જેવા વિષયોનો સમાવેશ થતો હતો.

બીજા દિવસે, IRS (નિવૃત્ત.), SBSFI – RRU ના ઇમેરિટસ રિસોર્સ ફેકલ્ટી શ્રી રવિ વર્માએ હાઇબ્રિડ યુદ્ધના નાણાકીય પરિમાણો અને આંતરરાષ્ટ્રીય જોખમો પર પ્રસ્તુતિ આપી. રિસિક્યોરિટી (ભારત) ના ડિજિટલ ફોરેન્સિક્સ નિષ્ણાત અને તપાસકર્તા શ્રી આકાશ રોઝેનએ ડિજિટલ યુગમાં છેતરપિંડીની યોજનાઓના ઉત્ક્રાંતિ અને આધુનિક તપાસમાં ફોરેન્સિક સાધનોના ઉપયોગ વિશે ચર્ચા કરી.

"બ્રેકિંગ સાયલોસ: નાણાકીય ગુના સામે લડવા માટે શાખાઓમાં સહયોગ" પરની પેનલ ચર્ચાનું સંચાલન SBSFI – RRU ના સહાયક પ્રોફેસર (FAFI) સુશ્રી અંશુ સિંહ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. પેનલના સભ્યોમાં IRS (નિવૃત્ત.) શ્રી રવિ વર્મા, રિસિક્યોરિટી (ભારત) ના શ્રી આકાશ રોઝેન અને SITAICS, RRUના પ્રોજેક્ટ ડિરેક્ટર (I/C) ડૉ. જતીન પટેલ નો સમાવેશ થતો હતો. આ ચર્ચામાં કાયદા અમલીકરણ, નાણાકીય સંસ્થાઓ અને ફોરેન્સિક નિષ્ણાતો વચ્ચે ક્રોસ-ડિસિપ્લિનરી સહકારની જરૂરિયાત પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો.

યુકેની પોર્ટ્સમાઉથ યુનિવર્સિટી ખાતે સેન્ટર ફોર સાયબર ક્રાઇમ એન્ડ ઇકોનોમિક ક્રાઇમના ડિરેક્ટર પ્રોફેસર માર્ક બોટમે ઉભરતા વૈશ્વિક છેતરપિંડીના જોખમો અને વિકસતા નિયમનકારી પ્રતિભાવો પર એક સત્ર રજૂ કર્યું. અમેરિકન એકાઉન્ટિંગ એસોસિએશનના ફોરેન્સિક એકાઉન્ટિંગ વિભાગના અધ્યક્ષ અને યુએસએની ડેટન યુનિવર્સિટી ખાતે એસોસિએટ પ્રોફેસર ડૉ. શ્રીધર રામામૂર્તિએ છેતરપિંડી નિવારણ અને શોધમાં વર્તણૂકીય મનોવિજ્ઞાન અને નીતિશાસ્ત્રની ચર્ચા કરી હતી.

સિમ્પોઝિયમનો સમાપન સમાપન સત્ર સાથે થયો, જ્યાં આયોજકોએ તમામ વક્તાઓ, સહભાગીઓ અને સંસ્થાઓનો આભાર વ્યક્ત કર્યો. આ કાર્યક્રમે સ્થિતિસ્થાપક અને પારદર્શક નાણાકીય પ્રણાલીઓનું નિર્માણ કરવા માટે ફોરેન્સિક એકાઉન્ટિંગ, આંતરશાખાકીય સહયોગ અને વૈશ્વિક સહકારના મહત્ત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો.

(Release ID: 2189291) Visitor Counter : 20