وزارات ثقافت
اقلیتی ورثے اور زیارت گاہوں کا تحفظ
Posted On:
11 AUG 2025 6:04PM by PIB Delhi
ملک میں آرکیالوجیکل سروے آف انڈیا (اے ایس آئی) کے دائرہ اختیار میں 3685 مرکزی طور پر محفوظ یادگاریں/ مقامات ہیں جن میں اقلیتی ورثے کے مقامات، عبادت گاہیں اور زیارت گاہیں شامل ہیں۔ ان یادگاروں/ مقامات کی سلامتی اور تحفظ ایک باقاعدہ عمل ہے اور اسے قومی پالیسی برائے تحفظ، 2014 کے رہنما خطوط کے تحت وسائل کی ضرورت اور دستیابی کے مطابق اٹھایا جاتا ہے۔ ان یادگاروں/ مقامات کی سلامتی، تحفظ اور ترقی پر مختص فنڈ اور اخراجات کی تفصیلات ضمیمہ I میں دی گئی ہیں۔
اے ایس آئی حکومت ہند کی طرف سے مختص فنڈ سے مرکزی طور پر محفوظ یادگاروں کے تحفظ، بحالی اور فروغ کا کام کرتی ہے۔
ضمیمہ-I
مرکزی طور پر محفوظ یادگاروں/ مقامات کی سلامتی، تحفظ اور ترقی کے لیے مختص کیے گئے فنڈز اور اخراجات کی تفصیلات
(رقم کروڑ روپے میں)
Sl.
No.
|
Name of State/UT
|
Circle / Branch
|
2020-21
|
2021-22
|
2022-23
|
2023-24
|
2024-25
|
Allocation
|
Expenditure
|
Allocation
|
Expenditure
|
Allocation
|
Expenditure
|
Allocation
|
Expenditure
|
Allocation
|
Expenditure
|
1.
|
Uttar Pradesh
|
Agra
|
13.00
|
12.96
|
19.35
|
19.35
|
21.27
|
21.15
|
23.52
|
23.52
|
9.50
|
9.48
|
Jhansi
|
1.00
|
1.00
|
4.15
|
4.15
|
7.00
|
7.00
|
5.82
|
5.82
|
4.30
|
4.30
|
Lucknow
|
3.88
|
3.88
|
10.44
|
10.44
|
19.03
|
19.03
|
16.93
|
16.93
|
5.51
|
5.51
|
Sarnath
|
4.38
|
4.38
|
5.50
|
5.50
|
10.15
|
10.15
|
11.32
|
11.32
|
4.32
|
4.32
|
Meerut
|
0.00
|
0.00
|
2.80
|
2.80
|
6.20
|
6.20
|
7.95
|
7.95
|
5.20
|
4.72
|
2.
|
Maharashtra
|
Aurangabad
|
3.16
|
3.16
|
8.00
|
7.99
|
18.70
|
18.70
|
26.80
|
26.80
|
5.20
|
5.16
|
Mumbai
|
11.00
|
11.00
|
12.00
|
12.00
|
15.35
|
15.35
|
15.56
|
15.56
|
12.58
|
12.56
|
Nagpur
|
4.00
|
4.00
|
4.50
|
4.50
|
5.00
|
4.99
|
10.18
|
10.18
|
6.80
|
6.80
|
3.
|
Karnataka
|
Bangalore
|
5.27
|
5.27
|
9.75
|
9.75
|
19.85
|
19.85
|
17.34
|
17.34
|
5.05
|
5.05
|
Hampi
|
9.10
|
9.10
|
8.00
|
8.00
|
10.00
|
10.00
|
12.25
|
12.25
|
3.80
|
3.71
|
Dharwad
|
6.40
|
6.40
|
7.32
|
7.32
|
10.08
|
10.08
|
9.57
|
9.57
|
5.42
|
5.42
|
4.
|
Madhya Pradesh
|
Bhopal
|
11.50
|
11.50
|
11.50
|
11.50
|
14.90
|
14.90
|
17.22
|
17.22
|
7.40
|
7.40
|
Jabalpur
|
3.50
|
3.50
|
4.75
|
4.75
|
8.00
|
8.00
|
9.27
|
9.27
|
4.50
|
4.49
|
5.
|
Odisha
|
Bhubaneswar
/Puri
|
3.63
|
3.63
|
8.23
|
8.23
|
13.18
|
13.17
|
12.29
|
12.29
|
8.50
|
7.74
|
6.
|
West Bengal
|
Kolkata
|
6.03
|
6.02
|
7.67
|
7.57
|
10.16
|
10.16
|
9.10
|
9.10
|
3.95
|
3.92
|
7.
|
West Bengal,
Sikkim
|
Raiganj
|
1.35
|
1.35
|
5.00
|
5.00
|
7.00
|
7.00
|
8.00
|
8.00
|
3.80
|
3.80
|
8.
|
Tamil Nadu,
Puducherry
|
Chennai
|
5.25
|
5.25
|
8.00
|
8.00
|
11.45
|
11.45
|
12.95
|
12.95
|
9.25
|
9.24
|
Trichy
|
2.00
|
2.00
|
4.00
|
4.0
|
8.50
|
8.50
|
9.55
|
9.55
|
3.40
|
3.40
|
9.
|
Punjab
|
Chandigarh
|
0.80
|
0.80
|
1.50
|
1.50
|
6.53
|
6.53
|
11.00
|
11.00
|
5.65
|
5.65
|
Haryana
|
10
|
Himachal
Pradesh
|
Shimla
|
1.25
|
1.25
|
1.15
|
1.15
|
8.90
|
8.90
|
5.00
|
5.00
|
2.00
|
2.00
|
11.
|
Delhi
(NCT)
|
Delhi
|
20.82
|
20.82
|
19.10
|
19.08
|
30.50
|
30.35
|
36.14
|
36.14
|
17.85
|
16.53
|
Delhi Mini Circle
|
3.69
|
3.69
|
--
|
--
|
--
|
--
|
--
|
--
|
--
|
--
|
12.
|
Goa
|
Goa
|
3.70
|
3.70
|
7.00
|
7.00
|
10.45
|
10.45
|
9.90
|
9.90
|
6.00
|
6.00
|
13.
|
Assam
|
Guwahati
|
3.04
|
3.04
|
3.30
|
3.30
|
7.44
|
7.44
|
8.78
|
8.78
|
3.20
|
3.19
|
|
Meghalaya
|
|
Nagaland
|
|
Arunachal
Pradesh
|
14.
|
Manipur
|
Aizawl
|
1.31
|
1.31
|
1.25
|
1.25
|
2.00
|
2.00
|
1.29
|
1.29
|
1.00
|
0.99
|
Mizoram
|
Tripura
|
15.
|
Rajasthan
|
Jaipur
|
7.40
|
7.40
|
7.53
|
7.53
|
10.28
|
10.28
|
12.75
|
12.75
|
7.20
|
7.15
|
Jodhpur
|
4.10
|
4.10
|
4.50
|
4.50
|
7.65
|
7.65
|
10.65
|
10.65
|
6.75
|
6.75
|
16.
|
Telangana
|
Hyderabad
|
2.80
|
2.80
|
7.00
|
6.80
|
15.50
|
15.50
|
14.38
|
14.38
|
4.80
|
4.77
|
17.
|
Andhra Pradesh
|
Amravati
|
4.57
|
4.57
|
5.75
|
5.75
|
11.60
|
11.60
|
14.70
|
14.70
|
6.50
|
6.50
|
18.
|
Bihar
|
Patna
|
1.23
|
1.23
|
3.35
|
3.35
|
9.00
|
9.00
|
16.00
|
16.00
|
5.33
|
5.33
|
19.
|
Jammu &
Kashmir (U.T)
|
Srinagar
|
0.80
|
0.80
|
2.55
|
2.55
|
6.11
|
6.03
|
7.17
|
7.17
|
3.65
|
3.64
|
20.
|
Ladakh (UT)
|
Mini Circle Leh
|
0.20
|
0.20
|
0.43
|
0.43
|
1.92
|
1.92
|
3.50
|
3.50
|
1.50
|
1.50
|
21.
|
Kerala
|
Thrissure
|
2.03
|
2.03
|
6.82
|
6.82
|
7.50
|
7.50
|
7.09
|
7.09
|
4.22
|
4.22
|
22.
|
Gujarat
Daman & Diu (UT)
|
Vadodara
|
6.35
|
6.35
|
8.00
|
8.00
|
11.00
|
11.00
|
12.00
|
12.00
|
4.50
|
4.50
|
Gujarat
|
Rajkot
|
0.99
|
0.99
|
2.50
|
2.50
|
3.09
|
3.09
|
2.50
|
2.50
|
2.00
|
2.00
|
23.
|
Uttarakhand
|
Dehradun
|
4.60
|
4.60
|
3.75
|
3.75
|
4.85
|
4.85
|
5.42
|
5.42
|
3.60
|
3.60
|
24.
|
Chhattisgarh
|
Raipur
|
2.89
|
2.89
|
4.78
|
4.78
|
7.50
|
7.50
|
5.94
|
5.94
|
5.13
|
5.13
|
25.
|
Jharkhand
|
Ranchi
|
0.88
|
0.88
|
1.18
|
1.16
|
2.00
|
2.00
|
2.15
|
2.15
|
1.25
|
1.25
|
ثقافت اور سیاحت کے مرکزی وزیر جناب گجیندر سنگھ شیخاوت نے آج لوک سبھا میں ایک تحریری جواب میں یہ معلومات فراہم کی۔
**************
ش ح۔ ف ش ع
11-08-2025
U: 4537
(Release ID: 2155301)