સ્વસ્થ ભારતના નિર્માણની દિશામાં દેશની મહિલાઓ અને બાળકોમાં પોષણને સુનિશ્ચિત કરવા માટે કેન્દ્ર સરકારના મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રાલય દ્વારા વર્ષ 2017-18થી દર વર્ષે ભારતભરમાં સપ્ટેમ્બર માસને "રાષ્ટ્રીય પોષણ માહ" તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. આ વર્ષે પણ પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્રભાઈ મોદીના માર્ગદર્શન હેઠળ  તા. 1 થી 30 સપ્ટેમ્બર દરમિયાન દેશભરમાં સાતમાં "રાષ્ટ્રીય પોષણ માહ"ની ઉજવણીનો પ્રારંભ થયો છે. ગાંધીનગર ખાતેથી કેન્દ્રિય મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રી શ્રીમતી અન્નપૂર્ણા દેવી સાતમાં પોષણ માહની ઉજવણીનો રાષ્ટ્રવ્યાપી પ્રારંભ કરાવ્યો. મહાત્મા મંદિર ખાતે યોજાનાર આ કાર્યક્રમમાં ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્રભાઈ પટેલ તેમજ મહિલા અને બાળ કલ્યાણ મંત્રી શ્રીમતી ભાનુબેન બાબરિયા પણ ઉપસ્થિત રહ્યાં.

સાતમાં રાષ્ટ્રીય પોષણ માહના શુભારંભ પ્રસંગે આયોજિત કાર્યક્રમમાં મહાનુભાવોના વરદહસ્તે અન્નપ્રાશન, સગર્ભા, ધાત્રી માતા અને કિશોરીઓને પોષણ બાસ્કેટનું વિતરણ કરવામાં આવ્યું. સાથે જ, રાજ્ય સરકારની વ્હાલી દીકરી યોજના, ગંગા સ્વરૂપા આર્થિક સહાય યોજના, વિધવા પુન: લગ્ન આર્થિક સહાય યોજના તથા મહિલા સ્વાવલંબન યોજનાના લાભાર્થીઓને પણ સહાય વિતરણ કરવામાં આવી. સાતમા પોષણ માસના અવસરે, માનનીય પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીના આહ્વાન પર “એક વૃક્ષ માતાના નામે” અંતર્ગત 14 લાખ આંગણવાડી કેન્દ્રોમાં એક વૃક્ષ વાવવાનું અભિયાન પણ શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું.

આ પ્રસંગે મહિલા અને બાળ વિકાસ કેન્દ્રીય મંત્રી અન્નપૂર્ણા દેવીએ કહ્યું કે, પ્રધાનમંત્રી મોદી હંમેશા મહિલાઓ અને બાળકો માટે હંમેશા પ્રેરણા આપતા રહ્યાં છે. અને બેટી બટાવો, બેટી પઢાવોના માધ્યમથી મહિલાઓના સશક્તિકરણ માટે માર્ગદર્શન મળતું રહ્યું છે. આજે તેમના નેતૃત્વમાં મહિલાઓ, બાળકો, કિશોરી સ્વસ્થ અને સુરક્ષિત તેમજ પોષણ માટે પ્રતિબદ્ધ છે.

અન્નપૂર્ણા દેવીએ કહ્યું કે, પોષણ એ એક એવો શબ્દ છે જે પોતાની અંદર અનેક પરિમાણો ધરાવે છે. પોષણમાં માત્ર પર્યાપ્ત અને સંતુલિત ખોરાક અને પાણીનો સમાવેશ થતો નથી, પરંતુ સંતુલિત શરીર અને મનનો પણ સમાવેશ થાય છે. આપણા ઉપનિષદોમાં લખ્યું છે, ‘आहार शद्धौ सत्वशद्धिः’ એટલે કે જ્યારે આપણો આહાર શુદ્ધ હશે, ત્યારે આપણી ચેતના પણ શુદ્ધ હશે. તેથી જ મેં કહ્યું કે પોષણ એ માત્ર એક શબ્દ નથી, પરંતુ તે પોતાની અંદર અનેક પરિમાણોને સમાવે છે.

પોષણના મહત્વને ઓળખીને, માનનીય પ્રધાનમંત્રીના માર્ગદર્શન હેઠળ, ભારત સરકારે પોષણ માસની શરૂઆત કરી છે, જેની આ સાતમી આવૃત્તિ છે. તેના લોન્ચનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય ભારતના સામાન્ય લોકોમાં, ખાસ કરીને અમારા મહિલા મિત્રોમાં પોષણ વિશે જાગૃતિ વધારવાનો છે. જો આપણી મહિલા સહકર્મીઓને પોષણ વિશે જાગૃત કરવામાં આવે તો તેના ઘણા ફાયદા થશે.

કેન્દ્રીય મંત્રીએ જણાવ્યું કે, આંગણવાડી કેન્દ્રો પર લગભગ 6.42 લાખ પોષણ બગીચા વિકસાવવામાં આવ્યા છે જેથી કરીને સ્થાનિક તાજા શાકભાજી, ફળો, ઔષધીય છોડ અને વનસ્પતિઓ આપણા લાભાર્થીઓને સરળતાથી મળી રહે. આંગણવાડી કેન્દ્રોને મજબૂત કરવા માટે, સક્ષમ આંગણવાડી અને મિશન પોષણ 2.0 હેઠળ, 1 લાખ 36 હજારથી વધુ આંગણવાડી કેન્દ્રોને સક્ષમ આંગણવાડીમાં અપગ્રેડ કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી છે. ઉપરાંત, પૂરક પોષણ કાર્યક્રમ હેઠળ પૂરા પાડવામાં આવતા ખોરાકની પોષક ગુણવત્તા વધારવા માટે, બાજરી વગેરેને વાનગીઓમાં સામેલ કરવાની સલાહ આપવામાં આવી છે.

કેન્દ્રીય મંત્રી અન્નપૂર્ણા દેવીએ કહ્યું કે, ગયા રવિવારે જ, માનનીય પ્રધાનમંત્રીએ “મન કી બાત” કાર્યક્રમમાં તેમના સંબોધનમાં પોષણ મહિના અને તેના મહત્વ વિશે વિગતવાર ચર્ચા કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે, "બાળકોનું પોષણ એ દેશની પ્રાથમિકતા છે. જો કે અમે આખા વર્ષ દરમિયાન તેમના પોષણ પર ધ્યાન આપીએ છીએ, પરંતુ એક મહિના માટે તેના પર વિશેષ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવે છે. આ માટે દર વર્ષે 1લી સપ્ટેમ્બરથી 30 સપ્ટેમ્બરની વચ્ચે પોષણ મહિનો ઉજવવામાં આવે છે. તમારા વિસ્તારમાં પોષણ જાગૃતિ અભિયાનમાં જોડાઓ." માનનીય પ્રધાનમંત્રીના આ વિચારો બાળકો અને માતાઓ અને બહેનોના સંપૂર્ણ સ્વાસ્થ્ય અને પોષણ પ્રત્યેના તેમના સંકલ્પને દર્શાવે છે.

અન્નપૂર્ણા દેવીએ કહ્યું કે, આ વર્ષના પોષણ માસના છ મહત્વના પરિમાણો છે -

• એનિમિયા અંગે જાગૃતિ
• ગ્રોથ મોનીટરીંગ
• પોષણ તેમજ શિક્ષણ
• યોગ્ય આહાર પૂરવણીઓ
• ટેકનોલોજી આધારિત પારદર્શિતા
• પર્યાવરણીય સંરક્ષણ

અન્નપૂર્ણા દેવીએ કહ્યું કે, બાળકોના સર્વાંગી વિકાસને ધ્યાનમાં રાખીને, ભારત સરકારે હવે આંગણવાડી કેન્દ્રોમાં "પોષણ પણ શિક્ષણ પણ" કાર્યક્રમ શરૂ કર્યો છે, જેના દ્વારા પોષણની સાથે સાથે શિક્ષણ પણ આપવામાં આવે છે. તેની સુચારૂ કામગીરી માટે આંગણવાડી કાર્યકરોને ખાસ તાલીમ આપવામાં આવી રહી છે. આગામી બે વર્ષમાં અમે તમામ આંગણવાડી કાર્યકરોને તાલીમ આપીશું અને તેમને માત્ર અમારા નાના બાળકો માટે માત્ર અન્ન પ્રદાતા જ નહીં પરંતુ શિક્ષક પણ બનાવીશું.

"કોઈ બાળક પાછળ ન રહે" ના મંત્રને ધ્યાનમાં રાખીને, મિશન વાત્સલ્ય યોજના મુશ્કેલ સંજોગોમાં સંઘર્ષ કરતા બાળકોના રક્ષણ અને સંતુલિત વિકાસની ખાતરી કરે છે. આ સાથે આંગણવાડી નેટવર્કમાં વિકલાંગ બાળકોને સમાવવા માટે મહિલા અને બાળ વિકાસ દ્વારા વિકલાંગ બાળકો માટે આંગણવાડી પ્રોટોકોલ વિકસાવવામાં આવ્યો છે. તે સંપૂર્ણ તબીબી મોડેલને બદલે વિકલાંગતાના સામાજિક મોડલને અપનાવે છે.

અન્નપૂર્ણા દેવીએ આજે આ સાતમા પોષણ માસના અવસરે, માનનીય પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીના આહ્વાન પર, અમે “એક પેડ માં કે નામ” અંતર્ગત 14 લાખ આંગણવાડી કેન્દ્રોમાં એક વૃક્ષ વાવવાનું અભિયાન પણ શરૂ કરી રહ્યા હોવાનું જણાવ્યું. કેન્દ્રીય મંત્રીએ કહ્યું કે, જો તમે "એક પેડ માં કે નામ" વાક્યના શબ્દરચના પર ધ્યાન આપો છો, તો તમે જોશો કે તેમાં એક માતા છે, અને પ્રકૃતિના સ્વરૂપમાં એક વૃક્ષ પણ છે. આપણે બાળપણથી એક કહેવત સાંભળતા આવ્યા છીએ કે  'माता भूमिः, पुत्रोऽहं पृथिव्याः'।  એટલે કે પૃથ્વી આપણી માતા છે, અને આપણે બધા તેના બાળકો છીએ.

પોષણ અભિયાન વર્ષ 2017-18માં શરૂ કરાઈ હતી, ત્યારથી અત્યાર સુધીમાં કુલ છ પોષણ માસની ઉજવણી કરવામાં આવી છે, જેમાં ગુજરાત દરેક વર્ષે અગ્રેસર રહ્યુ છે. ભારત સરકાર દ્વારા વર્ષ 2024-25ના "રાષ્ટ્રીય પોષણ માહ"ની ઉજવણીનું આયોજન વિવિધ થીમ આધારિત કરાશે. જેમાં એનિમિયા, વૃદ્ધિ દેખરેખ (ગ્રોથ મોનીટરીંગ), પૂરક આહાર, પોષણ ભી પઢાઈ ભી (PBPB), સુશાસન, પારદર્શિતા અને કાર્યક્ષમ સેવા પહોંચાડવા માટે ટેકનોલોજી તથા સર્વગ્રાહી પોષણ કે જે પોષણ સાથે જોડાયેલા તમામ આવશ્યક તત્વોને આવરી લે છે. આ થીમ આધારિત વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ ગુજરાત સહિત સમગ્ર દેશમાં આયોજિત કરાશે.

પોષણ અભિયાન દ્વારા સગર્ભા મહિલાઓ, ધાત્રી માતાઓ, કિશોરીઓ અને 6 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકોમાં પોષણના પરિણામોને સર્વગ્રાહી રીતે સુધારવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવે છે. મિશન સક્ષમ આંગણવાડી અને પોષણ ૨.૦, એક સંકલિત પોષણ સહાય કાર્યક્રમ છે, જે આંગણવાડીની સેવાઓ, કિશોરીઓ માટેની યોજના અને પોષણ અભિયાનને નિર્દેશીત કરે છે.

 

AP/GP/JT

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com

(Release ID: 2050386) Visitor Counter : 84