वैज्ञानिक आणि औद्योगिक संशोधन परिषद (CSIR) स्थापना दिनानिमित्त राष्ट्रीय समुद्र विज्ञान संस्थेत हैदराबादच्या नॅशनल रिमोट सेन्सिंग सेंटरचे संचालक डॉ. प्रकाश चौहान यांचे सार्वजनिक व्याख्यान आयोजित करण्यात आले होते.

डॉ. प्रकाश चौहान यांनी आपल्या व्याख्यानात भारतीय चंद्र शोध मोहिमांमध्ये मिळवलेल्या नवीनतम अंतर्दृष्टींवर प्रकाश टाकला.

डॉ. प्रकाश चौहान, पृथ्वी निरीक्षण ऍप्लिकेशन्समधील योगदानासाठी ज्ञात आहेत. त्यांनी समुद्रातील रंग मापदंड पुनर्प्राप्ती, सागरी संसाधनांचे मूल्यांकन आणि अवकाश-जनित निरीक्षणांचा वापर करून हवामान प्रतिसाद यामधील आपल्या कार्यावर व्याख्यानात माहिती दिली. तसेच चांद्रयान-2 आणि चांद्रयान-1 या भारतीय मोहिमांसाठी हायपरस्पेक्ट्रल सॅटेलाइट डेटाचा वापर करण्यामध्येही त्यांचे योगदान आहे. चांद्रयान-2 वरील इन्फ्रारेड इमेजिंग स्पेक्ट्रोमीटर (IIRS) उपकरणासाठी प्रमुख अन्वेषक म्हणून त्यांची महत्त्वाची भूमिका होती.

या व्याख्यानाने भारताच्या चालू असलेल्या चंद्र मोहिमेवर प्रकाश टाकला. डॉ. चौहान यांनी 22 ऑक्टोबर 2008 रोजी चांद्रयान-1 च्या यशस्वी प्रक्षेपणासह, चंद्राच्या सखोल वैज्ञानिक शोधाचा मार्ग मोकळा करून मिळवलेल्या महत्त्वपूर्ण टप्प्यांविषयी माहिती दिली. खनिज तपासणी करण्यासाठी, ध्रुवीय प्रदेशातील बर्फ शोधण्यासाठी, मूलभूत वितरणाचा नकाशा तयार करण्यासाठी आणि चंद्राच्या किरणोत्सर्गाच्या वातावरणाचे वैशिष्ट्य करण्यासाठी या मोहिमेत अकरा उपकरणांचा वापर करण्यात आला आहे.

चांद्रयान-1 ने ग्राउंडब्रेकिंग शोध लावले, ज्यात सर्वात लक्षणीय म्हणजे चंद्राच्या ध्रुवीय प्रदेशात सक्रिय जलमंडल प्रकटीकरण, पृथ्वीच्या खगोलीय शेजारीबद्दलची आपली समज बदलणे हा होय. या यशावर आधारित, भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेने चांद्रयान-2 मोहीम हाती घेतली, जी 22 जुलै 2019 रोजी यशस्वी प्रक्षेपणानंतर चंद्राच्या कक्षेत दाखल झाली. अगदी अलीकडेच, चांद्रयान-3 यशस्वीरित्या चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर उतरले, विक्रम लँडर आणि प्रज्ञान रोव्हर या दोहोंच्या सहाय्याने चांद्रयान-3 यशस्वीरित्या उतरले. पाणी शोधण्यासाठी आणि विविध भूभौतिक मापदंडांचे विश्लेषण करण्यासाठी याचा प्रयोग करण्यात येत आहे.

सीएसआयआर स्थापना दिनानिमित्त आयोजित व्याख्यान कार्यक्रमाची सुरुवात सीएसआयआर-राष्ट्रीय समुद्र विज्ञान संस्थेचे संचालक प्रो. सुनील कुमार सिंग यांनी उपस्थितांचे स्वागत करुन केली तर मुख्य शास्त्रज्ञ डॉ. सनील कुमार यांनी आभार व्यक्त करून कार्यक्रमाचा समारोप केला.

***

G.Kumar/S.Thakur/P.Kor

*** 

सोशल मिडियावर आम्हाला फॉलो करा:@PIBMumbai    /PIBMumbai    /pibmumbai  pibmumbai[at]gmail[dot]com  /PIBMumbai    /pibmumbai

(Release ID: 1966331) Visitor Counter : 88