అట్మాస్ఫియర్ అండ్ క్లైమేట్ రీసెర్చ్-మోడలింగ్ అబ్జర్వేషన్ సిస్టమ్స్ అండ్ సర్వీసెస్ (ఎ సి ఆర్ ఒ ఎస్ ఎస్ -  అక్రాస్) అనే గొడుగు పథకం ఎర్త్ సైన్సెస్ మంత్రిత్వశాఖ (ఎం ఒ ఇ ఎస్) l వాతావరణ సైన్స్ కార్యక్రమాలకు సంబంధించిన కేంద్ర ప్రభుత్వ రంగ పథకం.  వాతావరణం/శీతోష్ణస్థితి అంచనా మొత్తం పరిమాణంలో పరిశీలనా వ్యవస్థలు, వాతావరణ పరిశీలనల స్వీకరణ, ప్రక్రియలను అర్థం చేసుకోవడం, డైనమికల్ నమూనాల పరిశోధన , అభివృద్ధి ,అంచనా సేవలను అందించడం ఉంటాయి.

 

ఈ ప్రతి అంశాన్ని అక్రాస్ గొడుగు పథకం కింద ఉప పథకం కింద చేర్చారు. వీటిని ఎం ఒ ఇ ఎస్ ఆధ్వర్యం లోని నాలుగు వేర్వేరు సంస్థలు - భారత వాతావరణ శాఖ (ఐఎం డి ), నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ మీడియం రేంజ్ వెదర్ ఫోర్ కాస్టింగ్ (ఎన్ సి ఎం ఆర్ డబ్ల్యూఎఫ్), ఇండియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ట్రాపికల్ మెటరాలజీ (ఐ ఐ టి ఎం), ఇంకా ఉప పథకాలలో ఒక పథకం చిన్న భాగాన్ని ఇండియన్ నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ ఓషన్ ఇన్ఫర్మేషన్ సర్వీసెస్ (ఇన్కోయిస్) అమలు చేస్తాయి.

 

ఈ పథకం కింద సాధించిన పురోగతి ఈ క్రింది విధంగా ఉంది:

 

i.12 కిలోమీటర్ల అధిక సమాంతర రిజల్యూషన్ వద్ద నిర్ణయాత్మక , అనుకూల అంచనాలను సృష్టించడానికి గ్లోబల్ అడ్వాన్స్డ్ వెదర్ ప్రిడిక్షన్ మోడల్స్ , ఎన్సెంబుల్ ప్రిడిక్షన్ సిస్టమ్ అభివృద్ధి. వీటితో పాటు అధిక రిజల్యూషన్ కలిగిన ప్రాంతీయ నమూనాలను కూడా అభివృద్ధి చేశారు.

 

ii.గత కొన్నేళ్లుగా ఐఎండీ వాతావరణ సూచనలు, హెచ్చరికల నైపుణ్యం, ముఖ్యంగా తుఫాను అంచనా గణనీయంగా మెరుగుపడింది.

 

iii.ఢిల్లీలో తీవ్రమైన వాయు కాలుష్య పరిస్థితులను అంచనా వేయడానికి ఢిల్లీ కోసం మొట్టమొదటి హై-రిజల్యూషన్ ఎయిర్ క్వాలిటీ ఎర్లీ వార్నింగ్ సిస్టమ్ ను అభివృద్ధి చేశారు. ఉపగ్రహం,  ఉపరితల రసాయన డేటా సమీకరణ రెండింటినీ ఉపయోగించి ఆపరేషనల్ ఎయిర్ క్వాలిటీ అంచనాల కోసం అధిక హై-రిజల్యూషన్ (400 మీటర్లు) నమూనా ను అభివృద్ధి చేశారు.

 

iv.2018 లో 6.8 పెటాఫ్లోప్ హై పెర్ఫార్మెన్స్ కంప్యూటర్ (హెచ్.పిసి ) కొనుగోలు.

 

v.డాప్లర్ వెదర్ రాడార్ల (డి డబ్ల్యూఆర్) నెట్వర్క్ సంఖ్యను 37కు పెంచారు.

 

vi.మల్టీ మిషన్ మెటరోలాజికల్ డేటా రిసీవింగ్ అండ్ ప్రాసెసింగ్ సిస్టం (ఎంఎం డి ఆర్ పి ఎస్) ను ఏర్పాటు చేశారు. 2021-22 సంవత్సరంలో ప్రయోగించనున్న ఇన్ శాట్ -3డి, ఇన్ శాట్ -3డిఆర్, ఇన్ శాట్ -3డిఎస్ ఉపగ్రహాల డేటాను స్వీకరించడానికి ఈ వ్యవస్థలో మూడు ప్రత్యేక ఎర్త్ స్టేషన్ , డేటా రిసీవింగ్ సిస్టమ్ ఉంది.

 

vii.విశాఖపట్నం, మచిలీపట్నం, చెన్నై, గోవా, కడలూరు, భువనేశ్వర్, కాకినాడ, పూరీ, ఒంగోలు, దిఘా, కావలి, హల్దియా, పంబన్, గోపాల్పూర్, కన్యాకుమారి, వెరావల్, భుజ్ లలో 17 (హై విండ్ స్పీడ్ రికార్డర్లను (హెచ్ డబ్ల్యూఎస్ఆర్) ఏర్పాటు చేశారు.

 

viii.ఇప్పటికే ఉన్న 130 వాతావరణ క్షేత్ర యూనిట్ల (ఎ ఎం ఎఫ్ యు) కు అదనంగా 199 కొత్త ఎ ఎం ఎఫ్ యు లను ఏర్పాటు చేశారు.

 

ix.ఇండియన్ కౌన్సిల్ ఫర్ అగ్రికల్చరల్ రీసెర్చ్ (ఐ సి ఎ ఆర్ ) సహకారంతో ఐఎండీ వారానికి రెండుసార్లు ఆగ్రోమెట్రోలాజికల్ సలహాలు ఇస్తుంది. నేషనల్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ అప్లైడ్ ఎకనామిక్ రీసెర్చ్ (ఎన్ సి ఎ ఇ ఆర్) ఇటీవల ప్రచురించిన ఒక అంచనా నివేదిక ప్రకారం, వాతావరణం , అంచనా సేవలను మెరుగుపరచడానికి ప్రభుత్వం చేసిన పెట్టుబడులు రైతులు, పశువుల పెంపకందారులు ,మత్స్యకారులకు గొప్ప ఆర్థిక ప్రయోజనాలను ఇస్తున్నాయి. మాన్ సూన్ మిషన్, హై పెర్ఫార్మెన్స్ కంప్యూటర్స్ ద్వారా భారత్ దాదాపు రూ.1,000 కోట్ల పెట్టుబడులు పెట్టడం వల్ల దేశంలో దారిద్య్రరేఖకు దిగువన ఉన్న 10.7 మిలియన్ల వ్యవసాయ కుటుంబాలకు, 0.53 మిలియన్ల బీపీఎల్ మత్స్యకారుల కుటుంబాలకు ఐదేళ్లలో రూ.50 వేల కోట్ల విలువైన ప్రయోజనాలు లభించాయి.

అందువలన, ప్రభుత్వ పెట్టుబడులు భారతదేశంలోని వ్యవసాయ రైతులకు, పశువుల పెంపకందారులకు ,మత్స్యకారులకు యాభై రెట్లు లాభాలను ఇచ్చాయి.

 

x.దేశవ్యాప్తంగా 83 చోట్ల సెన్సర్లతో కూడిన లైట్నింగ్ లొకేషన్ నెట్వర్క్ ను ఏర్పాటు చేశారు. దామిని లైట్నింగ్ అలర్ట్ మొబైల్ యాప్ ను రూపొందించి మే 2020లో విడుదల చేశారు.

 

xi.దేశవ్యాప్తంగా 1022 స్టేషన్లకు తుపాను హెచ్చరికలను నౌకాస్ట్ ప్రాతిపదికన (3 గంటల అంచనా) కవర్ చేశారు.

 

xii. క్లౌడ్ ఏరోసోల్ ఇంటరాక్షన్ అండ్

ప్రెసిపిటేషన్ ఎన్హాన్స్ మెంట్ ఎక్స్పెరిమెంట్ (అవపాత విస్తరణప్రయోగం- కై పీక్స్) పరిశీలనా ప్రచారం, 2018-19 , 2019-20 మధ్య వర్షం నీడ ప్రాంతంపై సహజ ,విత్తన మేఘాలలో మేఘం ,వర్షపాత ప్రక్రియలను అర్థం చేసుకోవడానికి నిర్వహించబడింది 240 గంటల పరిశీలనలకు దారితీసింది.

 

xiii.ఇండియన్ ఇన్ స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ట్రాపికల్ మెటియోరాలజీ (ఐఐటీఎం) తొలిసారిగా ఎర్త్ సిస్టమ్ మోడల్ (ఈఎస్ ఎం)ను అభివృద్ధి చేసింది. ఇంటర్ గవర్నమెంటల్ ప్యానెల్ ఆన్ క్లైమేట్ చేంజ్ (ఐపీసీసీ) 6వ అసెస్మెంట్ రిపోర్టుకు అవసరమైన కపుల్డ్ మోడలింగ్ ఇంటర్ కంపారిసన్ ప్రాజెక్ట్-ఫేజ్ 6 (సీఎంఐపీ6) ప్రయోగాల్లో పాల్గొన్న ఐఐటీఎం-ఈఎస్ఎం భారత్ నుంచి  తొలి క్లైమేట్ మోడల్ కానుంది.

 

xiv.భారత ప్రాంతంపై వాతావరణ మార్పుల మదింపుపై కొత్త ఓపెన్ యాక్సెస్ పుస్తకం జూన్ 2020 లో ప్రచురించబడింది. ఇది ఎర్త్ సైన్సెస్ మంత్రిత్వ శాఖ నుండి భారత దేశ ప్రాంతానికి మొదటి వాతావరణ మార్పు నివేదిక.  భారత ఉపఖండం, పక్కనే ఉన్న హిందూ మహాసముద్రం, హిమాలయాలు , ప్రాంతీయ రుతుపవనాలపై మానవ ప్రేరిత ప్రపంచ వాతావరణ మార్పుల ప్రభావాన్ని చర్చిస్తుంది.

 

xv.ఇటీవలి 30 ఏళ్ల డేటా (1989-2018) ఆధారంగా వర్షపాత మార్పులు/ధోరణులు, వాటి వైవిధ్యంపై రాష్ట్రాల వారీగా నివేదికలు రూపొందించారు.

 

xvi.అంచనా వ్యాప్తి వ్యూహాన్ని అప్ గ్రేడ్ చేయడం. ప్రజలతో సహా అందరు భాగస్వాములకు వాతావరణ సంబంధిత సమాచారాన్ని వ్యాప్తి చేయడంలో

ఎం ఒ ఇఎస్ గణనీయమైన మెరుగుదల చేసింది.

 

xvii.మోడల్ పారామీటరైజేషన్ ను మెరుగుపరచడానికి అత్యాధునిక కొలతల వ్యవస్థలతో మధ్యప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో అట్మాస్ఫియరిక్ రీసెర్చ్ టెస్ట్ బెడ్ ను ఏర్పాటు చేశారు.

 

కంప్యూటింగ్ సదుపాయంతో పాటు దేశవ్యాప్తంగా పరిశీలనా నెట్వర్క్ ను పెంచడం  దేశంలో వాతావరణం, వాతావరణ పరిశోధనను మెరుగుపరచడంలో సహాయపడింది.

 

కేంద్ర ఎర్త్ సైన్సెస్ (భూవిజ్ఞాన) శాఖ మంత్రి కిరణ్ రిజిజు లోక్ సభలో ఒక లిఖితపూర్వక సమాధానం లో ఈ వివరాలు తెలిపారు.

 

******

(Release ID: 1943126) Visitor Counter : 171