మినిస్ట్రీ ఆఫ్ ఎర్త్ సైన్సెస్ (ఎంఒఈఎస్) ఇటీవల ప్రచురించిన భారత ప్రాంతంలో వాతావరణ మార్పుల అంచనా, ఇది భారత ఉపఖండంపై వాతావరణ మార్పుల ప్రభావం యొక్క సమగ్ర అంచనాను కలిగి ఉంది. నివేదికలోని ముఖ్యాంశాలు ఇలా ఉన్నాయి.

1. 1901-2018లో భారతదేశ సగటు ఉష్ణోగ్రత దాదాపు 0.7oC పెరిగింది.

2. 1950-2015లో రోజువారీ వర్షపాతం  ఫ్రీక్వెన్సీ (రోజుకు వర్షపాతం తీవ్రత > 150 మిమీ) సుమారు 75% పెరిగింది.

3. 1951-2015 మధ్యకాలంలో భారతదేశంలో కరువుల యొక్క ఫ్రీక్వెన్సీ మరియు ప్రాదేశిక పరిధి గణనీయంగా పెరిగింది.

4. ఉత్తర హిందూ మహాసముద్రంలో సముద్ర మట్టం పెరుగుదల గత రెండున్నర దశాబ్దాల్లో (1993-2017) సంవత్సరానికి 3.3 మి.మీ.

5. 1998-2018 రుతుపవనాల అనంతర కాలంలో అరేబియా సముద్రం మీద తీవ్రమైన సైక్లోనిక్ తుఫానుల ఫ్రీక్వెన్సీ పెరిగింది.

నివేదిక క్రింది లింక్‌లో అందుబాటులో ఉంది:

https://cccr.tropmet.res.in/home/docs/cccr/2020_Book_AssessmentOfClimateChangeOverT.pdf

ఇటీవలి సంవత్సరాలలో వేడి తరంగాల కారణంగా మరణాలు గణనీయంగా తగ్గాయి. నేషనల్ క్రైమ్ రికార్డ్ బ్యూరో (ఎన్‌సిఆర్‌బి) హోం వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ అందించిన ప్రకారం 2017 నుండి 2021 వరకు ఇటీవలి సంవత్సరాలలో హీట్ వేవ్ కారణంగా మరణించిన వారి సంఖ్య వివరాలు అనుబంధం-Iలో ఇవ్వబడ్డాయి.

భారత వాతావరణ శాఖ (ఐఎండి) భారత ప్రాంతంలోని వాతావరణాన్ని మామూలుగా పర్యవేక్షిస్తుంది మరియు వార్షిక ప్రచురణను విడుదల చేస్తుంది. 2004 నుండి వార్షిక వాతావరణ సారాంశం. ఇవి క్రింది లింక్‌లో అందుబాటులో ఉన్నాయి: (https://www.imdpune.gov.in/cmpg/Product/acs.html).

ఐఎండి ఏప్రిల్ 2021 నుండి నెలవారీ వాతావరణ సారాంశాన్ని కూడా జారీ చేయడం ప్రారంభించింది. (https://www.imdpune.gov.in/cmpg/Product/mcs.php  చూడండి). వార్షిక/నెలవారీ వాతావరణ సారాంశం సంబంధిత కాలంలో సంభవించే ఉష్ణోగ్రత, వర్షపాతం మరియు తీవ్రమైన వాతావరణ సంఘటనల గురించిన సమాచారాన్ని కలిగి ఉంటుంది.

గత సంవత్సరం నుండి ఐఎండి రాష్ట్రాల వారీగా వార్షిక వాతావరణ నివేదికను సిద్ధం చేయడం ప్రారంభించింది, ఇది క్రింది లింక్‌లో అందుబాటులో ఉంది:
https://www.imdpune.gov.in/Reports/Statewise%20annual%20climate/statewise_annual_climate.html.

భారతదేశంలోని హీట్ అండ్ కోల్డ్ వేవ్స్‌పై ఇటీవల ప్రచురించిన మీట్ మోనోగ్రాఫ్ (https://www.imdpune.gov.in/Reports/Met_Monograph_Cold_Heat_Waves.pdf) భారతదేశంపై వేడి తరంగాలను మరియు ఉష్ణ తరంగాల ప్రక్రియలు మరియు ఊహాజనిత అంశాలను విశ్లేషిస్తుంది.

అలాగే ఐఎండి వెబ్ ఆధారిత ఆన్‌లైన్ “క్లైమేట్ హజార్డ్ & వల్నరబిలిటీ అట్లాస్ ఆఫ్ ఇండియా”ను విడుదల చేసింది, ఇది హీట్‌వేవ్‌తో సహా పదమూడు అత్యంత ప్రమాదకరమైన వాతావరణ సంఘటనల కోసం సిద్ధం చేసింది. ఇది విస్తృతమైన నష్టాలు, ఆర్థిక, మానవ మరియు జంతువుల నష్టాలను తెలియజేస్తుంది. దీన్ని https://imdpune.gov.in/hazardatlas/abouthazard.html లో యాక్సెస్ చేయవచ్చు.

నేషనల్ డిజాస్టర్ మేనేజ్‌మెంట్ అథారిటీ (ఎన్‌డిఎంఏ) సహకారంతో ఐఎండి హీట్‌వేవ్  ప్రభావాన్ని ముఖ్యంగా మానవులపై విశ్లేషించింది మరియు హీట్‌వేవ్‌కు గురైనప్పుడు సాధారణ ప్రజలకు అనుగుణంగా మార్గదర్శకాలను ప్రచురించింది.

ఈ మార్గదర్శకాలు హీట్‌వేవ్‌కు సంబంధించి ఐఎండి జారీ చేసిన ఇంపాక్ట్ బేస్డ్ ఫోర్‌కాస్ట్‌లో చేర్చబడ్డాయి.

ఐఎండి వివిధ ప్రాదేశిక మరియు తాత్కాలిక ప్రమాణాలలో (సీజనల్, నెలవారీ మరియు రోజువారీ) వేడి తరంగాలతో సహా తీవ్రమైన వాతావరణ సంఘటనలకు సంబంధించిన సూచన మరియు హెచ్చరికలను జారీ చేస్తుంది మరియు అవసరమైన ఉపశమన చర్యలను ప్రారంభించడానికి వాటిని ప్రజలతో పాటు విపత్తు నిర్వహణ అధికారులతో పంచుకుంటుంది. ప్రణాళికా ప్రయోజనం కోసం ఏప్రిల్, మే & జూన్ నెలల ఉష్ణోగ్రతల కోసం ఐఎండి సీజనల్ ఔట్‌లుక్‌ను జారీ చేస్తోంది. సీజనల్ ఔట్‌లుక్‌ను అనుసరించి తదుపరి రెండు వారాల పాటు ప్రతి గురువారం జారీ చేయబడిన విస్తరించిన పరిధి ఔట్‌లుక్ ఉంటుంది. దీనితో పాటుగా హీట్ వేవ్ హెచ్చరికతో సహా తీవ్రమైన వాతావరణానికి సంబంధించిన సూచన మరియు కలర్ కోడెడ్ హెచ్చరికలు మరో రెండు రోజుల ఔట్‌లుక్‌తో వచ్చే ఐదు రోజులు (జులై 2023 నుండి వచ్చే ఏడు రోజులు) రోజువారీ ప్రాతిపదికన జారీ చేయబడతాయి.
 

• ఏప్రిల్ 1 నుండి జూన్ 30 వరకు వేసవి కాలంలో ఐఎండి వినియోగదారుల ప్రయోజనం కోసం కలర్ కోడెడ్ ఇంపాక్ట్-బేస్డ్ హీట్‌వేవ్ హెచ్చరికను జారీ చేస్తుంది.
• ఐఎండి యొక్క హీట్‌వేవ్ ముందస్తు హెచ్చరిక సేవలలో ఇటీవలి పరిణామాలు క్రింది విధంగా ఉన్నాయి:

(i) విస్తరించిన పరిధి సూచన బులెటిన్ (వచ్చే రెండు వారాలలో ఉష్ణోగ్రత సూచన మరియు హెచ్చరికలతో సహా) ప్రతి గురువారం జారీ చేయబడుతుంది.

(ii) వివిధ వినియోగదారుల ద్వారా హీట్ వేవ్ హెచ్చరికల యొక్క మెరుగైన వివరణ కోసం వెబ్-జిఐఎస్‌లో సమాచారం జోడించబడింది.

(iii) ఐఎండి ఆల్ ఇండియా హీట్ వేవ్ ఇన్ఫర్మేషన్ పేరుతో ఐఎండి వెబ్‌సైట్‌లో (https://mausam.imd.gov.in/) రూపొందించబడిన ప్రత్యేక పేజీలో హీట్ వేవ్ ఎన్‌డిఎంఎ హీట్ వేవ్ మార్గదర్శకాలతో పాటు హెచ్చరికతో పాటు తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలను (ఎఫ్‌ఏక్యూ) ఉంచింది.

(iv) ఎన్‌డిఎంఏ ప్రచురించబడిన "యాక్షన్ ప్లాన్ తయారీకి మార్గదర్శకాలు -హీట్-వేవ్ నివారణ మరియు నిర్వహణ" తయారీకి ఐఎండి సహకరించింది.

(v) గరిష్ట ఉష్ణోగ్రత, కనిష్ట ఉష్ణోగ్రత, తేమ, గాలి మరియు ఫ్రీక్వెన్సీని పరిగణనలోకి తీసుకుని నాలుగు వేడి వాతావరణ నెలల (మార్చి, ఏప్రిల్, మే & జూన్) మొత్తం దేశానికి హీట్ వేవ్ ప్రమాద విశ్లేషణ జరుగుతోంది. ఉష్ణ తరంగాల ప్రభావాన్ని తీవ్రతరం చేసే వివిధ వాతావరణ పారామితుల ఆధారంగా ప్రమాద స్కోర్‌లను గుర్తించడంలో ఇది సహాయపడుతుంది.

(vi) హీట్ వేవ్ వార్నింగ్ వ్యాప్తి కోసం, కింది మోడ్‌లు ఉపయోగించబడతాయి:

 

• మాస్ మీడియా, వీక్లీ & డైలీ వెదర్ వీడియో, ఇంటర్నెట్ (ఇ-మెయిల్), ఎఫ్‌టిపి, పబ్లిక్ వెబ్‌సైట్ (mausam.imd.gov.in)
• ఐఎండి యాప్‌లు: మౌసం/ మేఘదూత్/డామిన్/రైన్ అలారం
• సోషల్ మీడియా: ఫేస్‌బుక్‌, ట్విట్టర్‌, ఇన్‌స్టాగ్రామ్, బ్లాగ్‌

(vii) ఇటీవల భారతదేశంలోని ప్రాంతాలకు సాధారణ మార్గదర్శకత్వాన్ని అందించడానికి ఐఎండి ప్రయోగాత్మక హీట్ ఇండెక్స్‌ను ప్రారంభించింది. ఇక్కడ ఉష్ణోగ్రత వంటి స్పష్టమైన ఉష్ణోగ్రత/ఉష్ణోగ్రత (ఉష్ణోగ్రతతో పాటు తేమ ప్రభావాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకుంటే) మానవులకు అసౌకర్యాన్ని కలిగిస్తుంది.

(viii) అనుకూల చర్యగా ఐఎండి,ఎన్‌డిఎంఏ మరియు స్థానిక ఆరోగ్య విభాగాల సహకారంతో వేడి తరంగాల గురించి ముందుగా హెచ్చరించడానికి మరియు అటువంటి సందర్భాలలో తీసుకోవలసిన చర్యలను సూచించడానికి దేశంలోని అనేక ప్రాంతాల్లో హీట్ యాక్షన్ ప్లాన్‌ను ప్రారంభించింది. హీట్ యాక్షన్ ప్లాన్ 2013 నుండి అమలులోకి వచ్చింది.

 

హీట్ యాక్షన్ ప్లాన్ అనేది విపరీతమైన వేడి సంఘటనల కోసం సమగ్ర ముందస్తు హెచ్చరిక వ్యవస్థ మరియు సంసిద్ధత ప్రణాళిక. హానికి గురయ్యే జనాభాపై తీవ్రమైన వేడి యొక్క ఆరోగ్య ప్రభావాలను తగ్గించడానికి సంసిద్ధత, సమాచారం-భాగస్వామ్యం మరియు ప్రతిస్పందన సమన్వయాన్ని పెంచడానికి తక్షణ మరియు దీర్ఘకాలిక చర్యలను ప్రణాళిక అందిస్తుంది. హీట్ యాక్షన్ ప్లాన్‌లను అభివృద్ధి చేయడానికి హీట్-వేవ్ పరిస్థితులకు దారితీసే అధిక ఉష్ణోగ్రతలకు గురయ్యే 23 రాష్ట్రాలతో ఎన్‌డిఎంఏ మరియు ఐఎండి పని చేస్తున్నాయి.

ఈ చర్యలన్నీ హీట్‌వేవ్‌లకు సంబంధించిన మరణాలను, ప్రమాదాలను గణనీయంగా తగ్గించాయి.

కేంద్ర భూ శాస్త్రాల శాఖ మంత్రి శ్రీ కిరణ్ రిజిజు ఈరోజు లోక్‌సభలో లిఖితపూర్వక సమాధానంలో ఈ సమాచారాన్ని అందించారు.

 

******

(Release ID: 1943122) Visitor Counter : 159