ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ,  ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਨਾਥ ਕੋਵਿੰਦ ਨੇ ਅੱਜ  ( 24 ਅਪ੍ਰੈਲ ,  2022) ਇੱਕ ਵੀਡੀਓ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ 95ਵੇਂ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਮਰਾਠੀ ਸਾਹਿਤ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਸ਼ੋਭਾ ਵਧਾਈ ।

ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਸੰਮੇਲਨ ਸਥਾਨ ਦਾ ਨਾਮਕਰਣ ਕਰਨ ਲਈ ਆਯੋਜਕਾਂ ਦੀ ਸਰਾਹਨਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਮਾਣਯੋਗ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਅਨੰਤ ਕਾਲ  ਦੇ ਲਈ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਲਤਾ ਜੀ  ਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਅਜਿਹਾ ਸਾਰਥਕ ਉਪਯੋਗ ਉਚਿਤ ਹੈ ।

ਇਸ ਤੱਥ ਦੇ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦਾ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਉਦੈਗਿਰੀ ਮਹਾਵਿਦਯਾਲਾ ਇਸ ਸਾਲ ਆਪਣੀ ਡਾਇਮੰਡ ਜੁਬਲੀ ਮਨਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਮਾਣਯੋਗ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸੱਠ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ  ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇਣ ਲਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਪੂਰੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਵਧਾਈ ਦਿੱਤੀ। ਇਹ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਕਾਲਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਉਦੈਗੀਰ ਖੇਤਰ  ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੈ,  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕਾਂ  ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਅਸਾਧਾਰਣ ਯੋਗਦਾਨ ਨਾਲ ਹੀ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਸੰਸਥਾਪਕਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਸ਼ੁਕਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਨਾਲ ਯਾਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਮਹਾਤਮਾ ਜਯੋਤਿਬਾ ਫੁਲੇ ਅਤੇ ਡਾ ਬੀਆਰ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਹਾਤਮਾ ਜਯੋਤਿਬਾ ਫੁਲੇ ਨੇ ‘ਗੁਲਾਮਗਿਰੀ’ ਅਤੇ ‘ਤੀਸਰਾ ਰਤਨ’ ਵਰਗੀਆਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਲਿਖੀਆਂ।  ਨਾਟਕ ‘ਤੀਸਰਾ ਰਤਨ’ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਰੰਗਮੰਚ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਕ੍ਰਿਤੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।  ਬਾਬਾਸਾਹੇਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ‘ਬਹਿਸ਼ਕ੍ਰਿਤ ਭਾਰਤ’ ਅਤੇ ‘ਮੂਕਨਾਇਕ’ ਜਿਵੇਂ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਂ  ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ  ਦੇ ਨਾਲ - ਨਾਲ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਅਤੇ ਸਮਾਨਤਾ  ਦੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸਮ੍ਰਿੱਧ ਕੀਤਾ ।  ਉਸ ਸਮਤਾਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾ  ਉੱਤੇ ,  ਵੰਚਿਤ ਵਰਗਾਂ  ਦੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼ਾਲੀ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਦਲਿਤ ਸਾਹਿਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਵੀਰਤਾ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਹੈ। 17ਵੀਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਵਿੱਚ ਵੀਰਤਾ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਧਾਰਾ ਪ੍ਰਵਾਹਿਤ ਕਰ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ,  ਸਮਰੱਥ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਅਤੇ ਸੰਤ ਤੁਕਾਰਾਮ ਨੇ ਮਰਾਠੀ ਪਹਿਚਾਣ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਅਸਾਧਾਰਣ ਵੈਭਵ ਨਾਲ ਸੰਪੰਨ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਸਵੈਮਾਨ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ।

ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾ-ਸ਼ਕਤੀ  ਦੇ ਮੁੱਲਵਾਨ ਅਤੇ ਅਸਾਧਾਰਣ ਯੋਗਦਾਨ  ਬਾਰੇ ਬੋਲਦੇ ਹੋਏ,  ਮਾਣਯੋਗ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੇ ਸਾਤਵਾਹਨ ਵੰਸ਼ ਦੀ ਰਾਣੀ ਨਾਗਨਿਕਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ,  ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ  ਦੇ ਅਸਾਮਾਇਕ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣੇ  ਦੇ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ;  ਵੀਰਮਾਤਾ ਜੀਜਾਬਾਈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਾ ਕੇਵਲ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਵੀਰ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਦੇ ਚਰਿੱਤਰ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਤਵ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਬਲਕਿ ਆਪਣੀ ਸਮਰੱਥ ਅਗਵਾਈ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਮਰਾਠਾ ਗੌਰਵ ਨੂੰ ਨਵੀਆਂ ਉੱਚਾਈਆਂ ਵੀ ਦਿੱਤੀਆਂ;  ਜਨਾਬਾਈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 14ਵੀਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਵਿੱਚ ਜਾਤੀ ਅਤੇ ਲਿੰਗ ਅਧਾਰਿਤ ਭੇਦਭਾਵ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਈ ਸੰਗੀਤਮਈ ਅਭੰਗਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ;  ਬੈਜਾ ਬਾਈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1857  ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਾਲ 40 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅੰਗਰੇਜਾਂ  ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਸੀ । 

ਮਾਣਯੋਗ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੇ 19ਵੀਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ  ਦੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜ ,  ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀਬਾਈ ਫੁਲੇ,  ਸਗੁਣਾਬਾਈ ਕਸ਼ੀਰਸਾਗਰ,  ਫਾਤੀਮਾ ਸ਼ੇਖ ,  ਮੁਕਤਾ ਸਾਲਵੇ ਅਤੇ ਤਾਰਾਬਾਈ ਸ਼ਿੰਦੇ  ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦੀ ਵੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤਾਰਾਬਾਈ ਸ਼ਿੰਦੇ ਨੇ ਸਾਲ 1882 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਸਤਕ ‘ਇਸਤਰੀ-ਪੁਰਸ਼’ ਤੁਲਣਾ ਲਿਖੀ ਸੀ,  ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾ ਮੁਕਤੀ  ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਪਹਿਲਾ ਲੇਖ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਡਾ.  ਆਨੰਦੀਬਾਈ ਜੋਸ਼ੀ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ,  ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀ ਜੋ ਡਾਕਟਰ ਬਣੀ ,  ਇੱਕ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਸਮਾਜ ਦਾ ਪਰਿਚੈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।  20ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮਿਲਾਤਾਈ ਮੇਢੇ ਜਿਹੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ਵਿਆਪੀ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਰਾਜਨੀਤੀ,  ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰ,  ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ  ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਰਹੀ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀਆਂ ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਅੱਜ ਪਿਛੜ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 2011 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ  ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ,  ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਮਹਿਲਾ ਸਾਕਸ਼ਰਤਾ  ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ 14 ਉਹ ਅਤੇ ਲਿੰਗ-ਅਨਪਾਤ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ 22ਵੇਂ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਸੀ ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਹਿਤ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸੇ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਤਾਕੀਦ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ,  ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਜਿਹੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਿਤ ਕਰਨ।

ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦਾ ਅਭਿਭਾਸ਼ਣ ਦੇਖਣ ਲਈ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਕੇ ਇੱਥੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ

*****

ਡੀਐੱਸ/ਬੀਐੱਮ