ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੋਜ ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਕੌਂਸਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਆਰੀ ਬੀਜ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਕਰਨ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ । ਇਸ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਤਹਿਤ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਤਰੱਕੀ ਨੂੰ ਢੁੱਕਵੀਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸਥਿਤੀ ਤਹਿਤ ਉਹਨਾਂ ਵਰਗੀ ਤਰੱਕੀ ਦੇਣ ਲਈ ਵਿਚਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਆਈ ਸੀ ਏ ਆਰ ਨਵੀਂਆਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ/ਅਪਣਾਉਣ ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਮੁੱਖ ਫਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਝਾੜ ਅਤੇ ਬਹੁ ਤਣਾਅ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ/ਸਹਿਨਸ਼ੀਲ ਕਿਸਮਾਂ/ਹਾਈਬ੍ਰਿਡਸ , ਚੌਲ , ਕਣਕ , ਮੱਕੀ , ਦਾਲ ਤੇ ਮੋਤੀ ਬਾਰੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਅਮੀਰ ਕਿਸਮਾਂ ਅਤੇ ਸਰੋਂ ਤੇ ਸੋਇਆਬੀਨ ਦੀ ਸੁਧਾਰੀ ਗੁਣਵਤਾ , ਧਮਾਕਾ ਰੋਧਕ ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ , ਸੂਤੀ / ਪਿਜਨਪੀ ਤੇ ਚਿਕਨਪੀ ਵਿੱਚ ਟਰਾਂਸਜੈਨਿਕ ਕਿਸਮਾਂ , ਚੌਲ ਅਤੇ ਕਣਕ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦੇ ਗੁਣਾ ਨੂੰ ਬੇਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਜੀਵ ਸੰਪਾਦਨ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦਾ ਸੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਵਾਧੂ—ਜਲਦੀ/ਛੇਤੀ ਪਕਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਮੂੰਗ ਤੇ ਪਿਜਨਪੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ 2014 ਤੋਂ ਜਨਵਰੀ 2021 ਦੌਰਾਨ 70 ਖੇਤੀ ਫਸਲਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਲ 1,575 ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ , ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ ਦੀਆਂ 770, ਤੇਲ ਬੀਜਾਂ ਦੀਆਂ 235, ਦਾਲਾਂ ਦੀਆਂ 236 ਅਤੇ ਰੇਸ਼ੇਦਾਰ ਫਸਲਾਂ ਦੀਆਂ 170, ਚਾਰੇ ਦੀਆਂ 104, ਗੰਨੇ ਦੀਆਂ 52 ਅਤੇ ਹੋਰ ਫਸਲਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬਾਗਬਾਨੀ ਫਸਲਾਂ ਦੀਆਂ 288 ਕਿਸਮਾਂ ਵੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦਾਲਾਂ ਤੇ ਤੇਲ ਬੀਜਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਵੰਡ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਾਲਾਂ ਅਤੇ ਤੇਲ ਬੀਜਾਂ ਦੇ 150 ਬੀਜ ਹੱਬ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ । ਆਈ ਸੀ ਏ ਆਰ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦੇ ਢੰਗ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਉਪਲਬੱਧਤਾ , ਰਵਾਇਤੀ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ ਕਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਥਾਵਾਂ , ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਲਾਗਤ , ਵਾਤਾਵਰਣ ਪੱਖੀ , ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸਵੀਕਾਰਨ ਯੋਗ ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀ ਵਿਧੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ । ਆਈ ਸੀ ਏ ਆਰ ਨੇ ਕਈ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਇਨਪੁੱਟ ਲਾਗਤਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵੈਲਿਯੂ ਐਡਿਡ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਵਾਢੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਨੁਕਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਖੇਤੀ ਉਪਕਰਣਾਂ / ਮਸ਼ੀਨਾਂ , ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੇ ਹਨ ।
ਛੋਟੇ ਹਿੱਤਾਂ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਆਈ ਸੀ ਏ ਆਰ ਨੇ 60 ਸੂਬਿਆਂ ਤੇ 3 ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ 8 ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਮਾਡਲਾਂ ਸਮੇਤ 60 ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਮਾਡਲਾਂ ਨੂੰ ਗੋਦ ਲੈਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ 39 ਫਸਲਾਂ ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ 51 ਫਸਲਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ , ਜੋ 12 ਸੂਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਲਈ ਢੁੱਕਵੀਆਂ ਹਨ । ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵੱਖ ਵੱਖ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਤਹਿਤ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਜ਼ੀਰੋ ਬਜਟ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ । ਇਹ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਹੈ , ਜੋ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ । ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਕਾਸ ਯੋਜਨਾ (ਪੀ ਕੇ ਵੀ ਵਾਈ) ਲਈ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਜੈਵਿਕ ਨਿਵੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ 3 ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ 50,000 ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ ਲਈ ਮਿਸ਼ਨ ਆਰਗੈਨਿਕ ਚੇਨ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ (ਐੱਮ ਯੂ ਵੀ ਸੀ ਡੀ ਐੱਨ ਆਰ) ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਜੈਵਿਕ ਇਨਪੁਟਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ 25,000 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਰਾਸ਼ੀ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਸਕੀਮ ਵਿੱਚ ਐੱਫ ਪੀ ਓਜ਼ ਬਣਾਉਣ, ਸਮਰੱਥਾ ਉਸਾਰੀ ਅਤੇ ਵਾਢੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਲਈ 2 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਰਾਸ਼ੀ ਦੇਣ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਹੈ ।
ਬਾਲ੍ਹਣ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਖੇਤ ਦੇ ਉਪਕਰਣਾਂ ਅਤੇ ਟਰੈਕਟਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਵੱਖ ਵੱਖ ਖੇਤੀ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਹੈ । ਸਖ਼ਤ ਮੇਹਨਤ ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮਕਾਜ ਤੇ ਖਰਚਿਆਂ ਦੀ ਬਚਤ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਰਸਾਇਣਿਕ ਖਾਦਾਂ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੌਂਸਲ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਟੈਸਟ ਅਧਾਰਿਤ ਸੰਤੂਲਿਤ ਅਤੇ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੁਆਰਾ ਰਸਾਇਣਿਕ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਪੱਖਪੂਰਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਜੈਵਿਕ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਇਕੱਠੀ ਵਰਤੋਂ , ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਐੱਫ ਵਾਈ ਐੱਮ / ਖਾਦ / ਜੈਵਿਕ ਖਾਦ , ਹਰੀ ਖਾਦ ਆਦਿ ।
ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕੇਂਦਰੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਤੇ ਕਿਸਾਨ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਤੋਮਰ ਨੇ ਅੱਜ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਿਖਤੀ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ।

*****************

ਏ ਪੀ ਐੱਸ

(Release ID: 1737377) Visitor Counter : 181