ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਨਮੂਨੇ ਦੇ ਸਰਵੇਖਣ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਲ 2019-20 ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਔਸਤਨ ਸਾਲਾਨਾ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ 1777 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਸਾਲ 2019 ਦੌਰਾਨ ਔਸਤਨ 2699 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਨਵਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ (ਐਫਏਓ ਅੰਕੜੇ ਅਨੁਸਾਰ) ਹੈ। ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਔਸਤਨ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਿੱਚ 2013-14 ਅਤੇ 2019-20 ਦੇ ਵਿੱਚ 27.95% ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਾਧਾ ਹੈ।  ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਯਤਨਾਂ ਦੇ ਪੂਰਕ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਬੋਵਾਈਨਜ਼ ਦੇ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਕੀਮਾਂ ਲਾਗੂ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ:

        I.            ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੋਕੁਲ ਮਿਸ਼ਨ

      II.            ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਡੇਅਰੀ ਯੋਜਨਾ -1 (ਨਵੰਬਰ, 2019 ਤੱਕ ਜਾਰੀ)

    III.            ਨਸਲ ਸੁਧਾਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 7 ਸੈਂਟਰਲ ਕੈਟਲ ਬ੍ਰੀਡਿੰਗ ਫਾਰਮਾਂ ਅਤੇ 4 ਸੈਂਟਰਲ ਹਰਡ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਯੂਨਿਟਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਰਕਾਰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪੈਰਾਂ ਅਤੇ ਮੂੰਹ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਬਰੂਸਲੋਸਿਸ ਦੇ ਕੰਟਰੋਲ ਅਤੇ ਖਾਤਮੇ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਸ਼ੂ ਰੋਗ ਨਿਯੰਤਰਣ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਫੀਡ ਅਤੇ ਚਾਰੇ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਸ਼ੂਧਨ ਮਿਸ਼ਨ ਅਧੀਨ ਫੀਡ ਅਤੇ ਚਾਰਾ ਵਿਕਾਸ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।

ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਨਮੂਨੇ ਦੇ ਸਰਵੇਖਣ ਅਨੁਸਾਰ ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦੀ ਔਸਤਨ ਸਾਲਾਨਾ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਹੇਠਲੀ ਸਾਰਣੀ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ:

ਸਾਲ	2017-18	2018-19	2019-20
ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਔਸਤਨ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਕਿੱਲੋ ਵਿੱਚ	1428.08	1449.81	1462.76

 

ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਅਤੇ ਡੇਅਰੀ ਵਿਭਾਗ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਸ਼ੂਧਨ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋਖਮ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਬੀਮਾ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਅਧੀਨ ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਬੀਮੇ ਲਈ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਵਿੱਚ ਦੇਸੀ / ਕਰਾਸ ਬਰੀਡ ਦੁਧਾਰੂ ਪਸ਼ੂ, ਪੈਕ ਜਾਨਵਰ (ਘੋੜੇ, ਗਧੇ, ਖ਼ੱਚਰ, ਊਠ, ਪੋਨੀ ਅਤੇ ਕੈਟਲ / ਮੱਝ), ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਸ਼ੂਧਨ (ਬੱਕਰੀ, ਭੇਡ, ਸੂਰ, ਖਰਗੋਸ਼, ਯਾਕ ਆਦਿ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਸਕੀਮ ਅਖ਼ਤਿਆਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਫੰਡਿੰਗ ਪੈਟਰਨ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ: (i) ਗ਼ਰੀਬੀ ਰੇਖਾ ਤੋਂ ਉੱਪਰ (ਏਪੀਐਲ) ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਹਿੱਸਾ 25%, ਰਾਜ ਭਾਗ 25% ਅਤੇ ਲਾਭਪਾਤਰੀ ਹਿੱਸਾ 50% ਅਤੇ ਗਰੀਬੀ ਰੇਖਾ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ (ਬੀਪੀਐਲ) / ਐਸਸੀ / ਐਸਟੀ ਲਈ ਸਧਾਰਣ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰ 40%, ਰਾਜ 30% ਅਤੇ ਲਾਭਪਾਤਰੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ 30% ਹੋਵੇਗਾ ;(ii) ਉੱਤਰ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਗਰੀਬੀ ਰੇਖਾ (ਬੀਪੀਐਲ) / ਐਸਸੀ / ਐਸਟੀ / ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰ / ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਅੱਤਵਾਦ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਖੇਤਰ ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਹਿੱਸਾ 35%, ਰਾਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ 25% ਅਤੇ ਲਾਭਪਾਤਰੀ ਦਾ 40% ਹੋਵੇਗਾ, ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ 50%, ਰਾਜ ਭਾਗ 30%, ਅਤੇ ਲਾਭਪਾਤਰੀ 20% ਹਿੱਸਾ ਅਤੇ (iii) ਏਪੀਐਲ ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਹਿੱਸਾ 45%, ਰਾਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ 25% ਅਤੇ ਲਾਭਪਾਤਰੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ 30% , ਅਤੇ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੀਪੀਐਲ / ਐਸਸੀ / ਐਸਟੀ ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਹਿੱਸਾ 60%, ਰਾਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ 30%, ਅਤੇ ਲਾਭਪਾਤਰੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ 10% ਹੋਵੇਗਾ।

ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਅਤੇ ਡੇਅਰੀ ਵਿਭਾਗ ਦੁਆਰਾ ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ ਕੀਤੀਆਂ ਗਾਵਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ 2020 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਾਲ 2019 ਵਿੱਚ ਦੁਧਾਰੂ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 2012 ਵਿੱਚ 67.54 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ 10.44% ਵੱਧ ਕੇ 2019 ਵਿੱਚ 74.59 ਮਿਲੀਅਨ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸੰਭਵ ਹੋਇਆ ਹੈ। 

ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ, ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਅਤੇ ਡੇਅਰੀ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਡਾ. ਸੰਜੀਵ ਕੁਮਾਰ ਬਾਲਯਾਨ ਨੇ ਦਿੱਤੀ।

 *********

ਏਪੀਐਸ / ਐਮਜੀ / ਜੇਕੇ

(Release ID: 1707365)